Yaşanabilir gezegenler gözlemleniyor

NASA’nın Güneş sisteminin dışındaki gezegenleri araştıran teleskobu TESS, bir yerine iki yıldızın etrafında dönen yeni bir gezegen keşfetti. Daha şaşırtıcı olansa Star Wars kahramanı Luke Skywalker’ın iki gün batımının yaşandığı gezegeni Tatooine ile kıyaslanan yeni gezegen, liseli bir stajyer tarafından bulundu.

Dünya’nın 6,9 katı büyüklüğüyle yaklaşık Satürn boyutlarında olan yeni gezegende yaşamın bulunma ihtimalinin hayli düşük olduğu söyleniyor. ‘TOI 1338 b’ adı verilen yeni gök cismi, ayrıca Pictor takımyıldızında yer alan 1.300 ışık yılı uzaklıktaki TOI 1338 sisteminin tek gezegeni olarak da biliniyor. TOI 1338 b’nin iki yıldızının etrafındaki dönüşü 95 gün sürüyor. İki yıldızın birbirinin etrafındaki dönüşüyse 15 günde tamamlanıyor. Yıldızlardan biri Güneş’ten %10 daha büyükken diğeriyse Güneş’in üçte biri büyüklüğünde. Ayrıca daha soğuk ve daha az ışık saçıyor.

TOI 1338 gezegeni, geçen yaz NASA’da staj yapan lise öğrencisi Wolf Cukier tarafından keşfedildi. İki yıldızın birbirlerinin önünden geçtiği tutulmaların verilerini inceleyen Cukier, TOI 1338’den aldığı sinyalin önce iki yıldızın tutulması olduğunu düşünmüş ancak zamanlamanın yanlış olduğunu fark edince iki yıldızın bir de gezegene sahip olması gerektiğini anlamış.

İki yıldız etrafında dönen gezegenlerin (circumbinary) keşfedilmesi bir hayli güç. İlki 1993 yılında keşfedilen bu gezegenlerden şimdiye kadar yalnızca iki düzinesi doğrulanabildi.

Yıldızlar arasında yaşanabilir gezegen gözlemlemek

Öte yandan NASA, TESS teleskobunun Dünya boyutlarında ve yıldızından yaşanabilir uzaklıkta olan yeni bir gezegen daha keşfettiğini açıkladı. Son özellik, gezegende sıvı su bulunabileceğini gösteriyor. ‘TOI 700 d’ adı verilen yeni gezegenin Dünya’ya uzaklığının sadece 100 ışık yılı olduğu belirtiliyor. Dünya’ya en yakın yıldız Proxima Centauri’nin uzaklığıysa 4 ışık yılı.

TESS ilk etapta gezegeni yanlış sınıflandırmıştı. TOI 700 d’yi daha sıcak ve daha büyük olarak tespit eden TESS’in yanlışı, aralarında lise öğrencisi Alton Spencer’ın da bulunduğu amatör gök bilimciler tarafından düzeltildi. Benzer gezegenler daha önce Kepler Uzay Teleskobu tarafından da keşfedilmişti ancak son gök cismi, 2018 yılında çalışmaya başlayan TESS’in bu türden ilk keşfi.

TOI 700 yıldızı, Güneş’in %40’ı boyutlarında ve onun neredeyse yarısı kadar sıcak. TESS, bu yıldızın etrafında 4 gezegen keşfetti ancak sadece TOI 700 d, yıldıza ne çok yakın ne de çok uzak ve “Goldilocks bölgesi” adı verilen yerde. Bu bölgedeki sıcaklığın sıvı suya izin verebileceği düşünülüyor.

Goldilock ismi, “Goldilock ve Üç Ayı” isimli masala gönderme yapıyor. Masaldaki bir kız, üç ayrı yulaf lapasından hangisinin doğru lapa olduğunu “ne çok sıcak ne de çok soğuk” olduğunu inceleyerek buluyordu. TOI 700 d, Dünya’dan %20 daha büyük ve yıldızının etrafında 37 günde dönüyor. Bu sayede Dünya’nın Güneş’ten elde ettiği enerjinin %86’sını elde edebiliyor.