Depremler ve yıldızlar
Bu dünyanın derdini çeken de sensin sefasını sürende. Her mevsimin tadını çıkarmayı da zorluklarıyla başa çıkmayı da öğrendin. Mucizenin ışıkları çok yakın, sen seçeceksin ne yaşayacağını. İster yok hükmünde yaşamaya devam et, ister bende varım bu oyunda diyerek mucizeyi hayatına davet et.
Peki depremlerin gök olayları ile ilişkisi var mı?
Gök olayları ile depremlerin ilişkisini, kütle çekim kuvvetini açıklayarak başlayalım. Kütle Çekim Kuvveti, evrende kütlesi olan her cismin diğer cisimleri kendi merkezine doğru çekmesi sonucu oluşan çekim kuvvetine verilen isimdir. Kütle çekim kuvveti sistemdeki tüm gezegenleri Güneş etrafında, tek doğal uydumuz Ay’ı Dünya’nın etrafında bizi de Dünya’nın yüzeyinde tutar.
Ayrıca Ay, kütle çekim kuvveti nedeniyle gezegenimizin kendi ekseni üzerindeki hareketini etkileyerek iklimlerin oluşmasında rol oynar ve okyanuslarda gel-git olaylarının yaşanmasına neden olur.
Dünya Güneş’in çevresinde, Ay da Dünya’nın çevresinde dolanırken yörüngede birbirlerine olan uzaklıkları değişkenlik gösterir, bu da Dünya üzerindeki kütle çekim kuvvetinin değişmesine neden olur. Bunun sebebi isekütle çekim kuvvetinin uzaklıkla ters orantılı olmasıdır. Bir başka deyişle iki gök cismi arasındaki uzaklık arttıkça kütle çekim kuvveti azalır, uzaklık azaldıkça artar ama bu değişiklik Dünya üzerinde bizim hissedebileceğimiz kadar anlamlı bir fark yaratmaz.
Ayrıca, Ay, Dünya ve Güneş birbirlerine göre belirli bir konumda oldukları zaman güneş ya da ay tutulması gerçekleşir. Bildiğiniz gibi güneş tutulması olması için Ay, Dünya ile Güneş arasına girer ve Güneş’in Dünya’daki belirli bir bölgeden belirli bir süre görülmesini engeller. Ay tutulmasında da Dünya, Ay ile Güneş arasındadır ve Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Tutulmalarda olduğu gibi Güneş, Ay, hatta diğer gezegenlerin konumları Dünya’ya göre değiştikçe hepsinin Dünya üzerindeki toplam (bileşke) kütle çekim kuvveti etkisi de değişir. Bu toplam kütle çekim kuvveti etkisindeki değişiklik sadece tutulmalar sırasında değil, her an gerçekleşir.
Bilim insanları yıllarca Dünya üzerinde değişkenlik gösteren bu kütle çekim kuvvetini ve tutulma yörüngesinde meydana gelen depremler ile tutulmalar arasındaki bağı inceleyen çalışmalar yapmış, bunun sonucunda kuvvetin kırılma eşiğine gelmiş bazı faylara sınırlı bir etkisinin olabileceğini de belirterek genel olarak anlamlı bir ilişkinin olmadığı gözlemlemiştir.
Peki, Dünya dışındaki gezegenlerde deprem olur mu?
Bir gezegende deprem olabilmesi için o gezegenin iç yapısının Dünya’nın iç yapısına benzer aktif bir yapıda olması, bir başka deyişle gezegende akışkan bir manto üzerinde levha hareketlerinin olması gerekir. Bu da, gezegenin kabuğunda zaman zaman kırılmalara varan bir stres oluşturur. Kırılma meydana geldiği zaman da depremler veya sarsıntılar olur.
Örneğin, ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) Mars’a indirdiği sismik inceleme aracı InSight‘tan elde edilen veriler Mars‘ta 3 ve 4 büyüklüğünde depremlerin olduğunu kanıtladı.
Yıldızlar ve depremler
Bilim insanları Mars’taki bu depremlere neyin neden olduğu konusunda tam olarak emin olmasalarda bu durumun Mars’ın iç yapsında Dünya’nın iç yapısına benzer aktif bir mantonun olduğunun kanıtı olarak düşünmektedirler.
Özetle, Dünya’nın iç yapısına benzer diğer tüm gezegenlerde deprem olabilir.
Youtube kanalımızda sizlerle uzay ve uzay bilimleri hakkında birçok farklı bilgileri paylaştık ve paylaşmaya devam ediyoruz. Daha önce hazırladığımız muhteşem içeriklere sahip eğitim videolarımızı kanalımızdan izleyebilirsiniz.
Bir sonraki videomuzda sizleri uzayın derinliklerinden bambaşka konularla karşılamak dileğiyle, hoşçakalın!