NASA paylaştı: Dünya’dan 14 kat daha büyük Güneş fırtınası görüntülendi

Astronomi

08 May 2023

Bu makaleyi paylaş:

Explosão solar Pixabay

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA), Dünya'dan 14 kat daha büyük olan devasa bir 'Güneş kasırgası’nın görüntülerini paylaştı.Plazma ve ısıdan oluşan hortumun 120 bin kilometreden daha uzun olduğu ve saatte 500 km hızla hareket ettiği belirtildi.

NASA’nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi’nden gelen görüntüleri kullanan astrofotoğrafçı Apollo Lasky, Güneş yüzeyinde oluşan ve Dünya’dan 14 kat daha büyük bir Güneş fırtınasını tespit etti.

Lasky, kasırganın son üç gündür Güneş’in Kuzey Kutbu’nda döndüğünü ve uzaya devasa bir manyetik gaz bulutu fırlattığını söyledi.

Güneş kasırgaları, Güneş’ten yükselen ve her iki ucu güneş yüzeyine bağlı olan spiral şekilli manyetik yapılar nedeniyle meydana geliyor. Prominens olarak bilinen bir plazma sütunu bu yapının içinde yükseldiğinde, sarmal manyetik alan boyunca yönlendirilerek plazmanın dönmesine ve bir hortum oluşturmasına neden oluyor.

Lasky, “Güneş’i izlediğim onca yıl boyunca hiç böyle bir şey görmedim. Dönmeyi hiç bırakmıyor. Gerçekten hayret verici.” ifadelerini kullandı.

Diğer taraftan NASA’nın belirttiğine göre Güneş’te son zamanlarda şaşırtıcı olaylar yaşanıyor.

Araştırmacılar, geeçn Şubat ayında yıldızın kuzey kutbundan bir parça koptuğunu belirtti. Konuyla ilgili paylaşılan videoda, dev bir plazma filamentinin Güneş’ten fırlayarak ayrıldığı ve daha sonra ‘büyük bir kutup girdabı’ içinde dolaştığını görülüyor.

Gökbilimciler bu durumun her Güneş döngüsünde bir kez gerçekleşen Güneş’in manyetik alanının tersine dönmesiyle bir ilgili olduğunu belirtti.

NASA Güneş filamentlerini, Güneşin üzerinde yüzen ve manyetik kuvvetlerle ona bağlanan yüklü parçacık bulutları olarak tanımlıyor.

Güneş fırtınaları

Güneş fırtınaları nükleer patlama kadar tehlikeli değildir ama 54 yıl önce az daha nükleer savaşa yol açıyordu. 23 Mayıs 1967’de, Soğuk Savaşın en sıcak günlerinde, Sovyetler Birliği’nden gelen tehditleri saptamaya yarayan ABD Hava Kuvvetlerinin Füze Uyarı Sistemi aniden çalışmaz oldu. Kuzey yarıküredeki bütün radar istasyonları sinyal bozucularla etkisiz hale getirilmiş gibiydi. Amerikalılar da bunun Sovyetler Birliği’nin yapacağı nükleer saldırının öncüsü olduğunu sandılar. Radarların saldırıya uğradığını düşünerek savaşa hazırlanmaya başladılar. Neyse ki kısa sürede güneş fırtınası olduğunu anladılar. Peki güneş fırtınaları nedir ve ne kadar tehlikelidir?

Güneş’in nükleer füzyonla ısı ve ışık ürettiğini biliyorsunuz. Güneş’in içi, hatta yüzeyi o kadar sıcaktır ki elektronlar atomlardan kopmaya başlar fakat serbestçe hareket edemez… Sıcak gazın içinde serbestçe yüzer ama önünde sonunda manyetik alan çizgilerini izler. Maddenin ışık saçan bu mat haline plazma deriz. Plazma içinde elektrik akımları dolaşırsa manyetik alanlar oluşur. Oda sıcaklığında süper iletkenler yazısında gördüğümüz gibi elektronlar elektrik yükü taşır. Dolayısıyla plazma içinde akarken manyetik alanlar meydana getirir. Böylece kendi yarattığı manyetik alan çizgilerine hapsolur.

Bazen manyetik alan çizgileri Güneş yüzeyindeki plazmayı kıstıran manyetik kafesler oluşturur. Bu da plazmadaki atom çekirdeklerinin rastgele hareketini sınırlayarak plazma sıcaklığının nispeten azalmasına neden olur. Böylece Güneş yüzeyinde çok sıcak olsa da çevreye göre soğuk olduğundan siyah görünen lekeler ortaya çıkar. Bunlara güneş lekeleri deriz. Üstelik Güneş kendi çevresinde döner. Bu yüzden de manyetik alan çizgilerinin Arap saçı gibi dolanmasına neden olur.