İki gezegen, bir yıldız ve büyük bir sır
Gökbilimciler, ikili yıldız sistemlerinde gezegen oluşumunun bugüne kadarki en gerçekçi modelini geliştirdi.
Cambridge Üniversitesi ve Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü’nde görevli araştırmacılar, NASA’nın Kepler Uzay Teleskobu tarafından tespit edilen ‘Tatooine’* gezegenleri gibi ikili yıldız sistemlerinde bulunan öte gezegenlerin, kaotik doğum ortamlarında yok edilmeden nasıl oluştuklarını gözler önüne serdi. Daha küçük boyutlardaki eşlikçi yıldızın, yaklaşık her 100 yılda bir kez daha büyük olan ana yıldızın çevresinde döndüğü bir tür ikili sistem üzerinde çalıştılar; en yakın komşumuz olan Alpha Centauri de bu tür bir sisteme örnektir.
Cambridge Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Teorik Fizik Bölümü’nden araştırma ortak yazarı Dr. Roman Rafikov, “Bunun gibi bir sistem, yörüngesinde Uranüs’ün de bulunduğu ikinci bir Güneş’e eşdeğer olurdu ve bu da kendi Güneş sistemimizi çok farklı gösterirdi” diyor.
Gezegenler ve yıldız durumları
Rafikov ve araştırmanın Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü’nden ortak yazarı Dr. Kedron Silsbee, bu sistemlerde gezegenlerin oluşabilmesi için, gezegenimsilerin -genç bir yıldızın yörüngesinde dönen gezegen yapı taşlarının- en az 10 kilometre çapında oluşmaya başlaması gerektiğini ve gezegenlerin yörüngesinde oluştuğu yıldızı çevreleyen toz, buz ve gaz diskinin görece dairesel olması gerektiğini keşfetti. ‘Astronomy and Astrophysics’ dergisinde yayınlanan araştırma, ikili yıldız sistemlerindeki gezegen oluşumunun incelenmesini yeni bir gerçekçilik düzeyine taşıyor ve çok sayıda tespit edilen bu tür gezegenlerin nasıl oluşabileceğine bir açıklama getiriyor.
Gezegen oluşumunun, temel olarak genç bir yıldızın etrafında dönmekte olan hidrojen ve helyum ile küçük buz ve toz parçacıklarından oluşan bir gezegen oluşum diskinde başladığına inanılıyor. ‘Çekirdek birikimi’ adıyla bilinen ve gezegenlerin nasıl oluştuğuna ilişkin en önde gelen teoriye göre, toz parçacıkları birbirine yapışarak en sonunda git gide daha da büyüyen katı cisimler oluşturuyor. Bu süreç erken bir evrede durursa, sonuç kayalık ve Dünya benzeri bir gezegen olabilir. Gezegen Dünya’dan daha fazla büyürse, sahip olduğu kütle çekimi diskten büyük miktarda gaz yakalaması için yeterli olur ve bu da Jüpiter benzeri bir gaz devinin oluşumuyla sonuçlanır.
Kaynak: Duvar