25 Ekim 2022 Güneş tutulması: Saat kaçta, nerede ve nasıl izlenir?
25 Ekim Salı günü Ay’ın gölgesi Güneş’in önünden geçecek ve dünya, 2022 yılının son Güneş tutulması olayına tanıklık edecek. Bu önemli doğa olayının gerçekleşeceği rota üzerinde birçok yerleşim yeri bulunduğundan milyonlarca kişi tarafından gözlemlenebilecek.
Ne şanslıyız ki, Türkiye’de yaşayanlar da bu doğa olayını parçalı olsa da izleyebilecekler. Aşağıda 25 Ekim Güneş tutulması ile ilgili olarak merak ettiklerinizi, saat kaçta, nerede ve nasıl izleneceği konusunda çeşitli detayları aktarıyoruz.
25 Ekim’de göreceğimiz bir parçalı Güneş tutulması ve bu yılın ikinci Güneş tutulması olacak. Öncelikli olarak Avrupa’dan, Afrika’nın bazı bölgelerinden ve Asya’dan çıplak gözle izlenebilecek. Bununla birlikte merak edenler internet üzerinden de izleyebilecekler.
Nereden izlenir?
25 Ekim Güneş tutulmasının tam zamanı, nereden gözlemlediğinize bağlı olarak değişecektir. Tutulma Atlantik Okyanusu’nda Türkiye saatiyle 11.58’de başlayacak. Türkiye saatiyle 16.01’de ise tamamlanmış olacak. Tutulmanın tepe anı ise Türkiye saatiyle 14.00’te olacak.
Türkiye’den tutulma parçalı olarak izlenebilecek. Eğer tutulmanın en fazla olduğu anı yakalamak istiyorsanız, bunun için aşağıdaki canlı yayınları takip edebilirsiniz:
- Royal Observatory Greenwich (YouTube)
- GianMasi Virtual Telescope Project (YouTube)
- timeanddate (YouTube)
timeanddate, Türkiye saatiyle 11.30’da başlayan ve etkinlik boyunca devam edecek bir canlı web yayını yapacak. İtalya merkezli Virtual Telescope Project’in web yayını Türkiye saatiyle 12.00’de başlayacak. Royal Observatory Greenwich yayını ise saat 12.05’te başlayacak ve uzman gökbilimcilerin canlı yorumlarını içerecek.
25 Ekim Güneş tutulmasının dünyanın farklı yerlerinde saat kaçta başlayacağını, başlangıç ve bitiş zamanlarını içeren yararlı bir tabloyu bu PDF dosyasında bulabilirsiniz.
Tutulma İstanbul’da Türkiye saatiyle 12.34’te başlayacak. Tepe seviyesine 13.47’de çıkacak ve 14.59’da sona erecek.
Parçalı güneş tutulması
25 Ekim Güneş tutulması, zirve noktasında, tam Güneş tutulması sırasında olduğu gibi Ay ve Dünya ile mükemmel bir şekilde hizalanmayacağından Güneşin %82’sini engelleyecektir. Bu nedenle en iyi durumda, “merkezi tutulma noktasından” yalnızca bir güneş parçasının görülebileceği anlamına gelir. Bu ana görüntüleme noktası Kuzey Kutbu’ndadır, bu yüzden sadece nadir sayıda gözlemci en yüksek tutulma seviyesini görebilecektir.
Ancak Avrupa ve Afrika, Orta Doğu ve Asya’nın bazı bölgelerindeki gözlemciler için Güneş, bir gözlemcinin tutulmanın merkezi yoluna ne kadar yakın olduğuna bağlı olarak değişen derecelerde karanlığı görebilecek. Örneğin Rusya’da Güneş’in yaklaşık yüzde 80’i Ay tarafından kaplanırken, Çin’in batısında ise yüzde 70’i engellenmiş gibi görünecektir. Norveç ve Finlandiya ise sırasıyla yüzde 63 ve 62lik tutulmalar görecek.
Yıldızlar ve Güneş ve tutulmalar
25 Ekim’deki parçalı Güneş tutulması Avrupa’nın büyük bir bölümünde, kuzeydoğu Afrika’da, Orta Doğu’da ve Orta Asya’da izlenebilecek. Kuzey Kutup Bölgesi da dahil olmak üzere, Kuzey Kutbu’ndaki çok az gözlemcinin görebileceği geniş alanlarını içerecek.
Bu tutulmanın yolu Atlantik Okyanusu’nun kuzeyinde başlayacak olsa da, hava şartları izin verdiği takdirde Avrupa’nın çoğunu, Afrika ve Asya’nın geniş alanlarını kapsıyor. Bu da milyonlarca izleyicinin doğa olayını takip edeceği anlamına geliyor.
Güneş tutulmaları, Ay’ın Dünya’dan bakıldığında Güneş’in önünden geçiyormuş gibi görünmesiyle oluşur. Bunlar, yalnızca Ay’ın evresi “yeni ay” aşamasındayken meydana gelebilir. Çünkü o zaman Ay, Dünya ile Güneş arasındadır. Ancak, Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi güneşe göre yaklaşık 5 derece eğimlidir, bu nedenle ikisi her yeni ayda aynı hizaya gelmez, bu yüzden her ay Güneş tutulması olmaz.
Güneş, Ay’dan 400 kat daha büyüktür. Ancak Ay, Dünya’nın yörüngesinde Güneş’ten 400 kat daha yakın bir yörüngede döner. Ay, Güneş ile mükemmel bir şekilde hizalandığında, Dünya’dan bakıldığında, tam Güneş tutulmasında, Güneş’i tamamen engeller. Bu, genellikle 18 ayda bir gerçekleşir.
Bununla birlikte, Ay’ın Güneş’in önünden geçiyor gibi göründüğü, ancak yıldızı tamamen engellemediği zamanlar vardır. Bu, parçalı Güneş tutulmaları gördüğümüz zamanlar olur. Bazen Ay, Güneş’i tamamen engelleyemeyecek kadar Dünya’dan biraz uzaktadır ve halkalı güneş tutulması olarak bilinen olayda göz kamaştırıcı bir “ateş halkası” etkisi yaratır.