Stonehenge: tempel of kalender?
Diego Delso, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Eén van de meest mysterieuze bouwwerken ter wereld is Stonehenge in het Engelse graafschap Wiltshire. Dit zogenoemde megalithische monument dateert uit de Jonge Steentijd, 2300 voor Christus en bestaat uit vier stenen cirkels in elkaar met in het midden een aantal stenen die een hoefijzer vormen.
Geschiedenis van Stonehenge
Het creëren van dit bouwwerk heeft, in verschillende bouwfases, maar liefst 3000 jaar geduurd. De eerste bouwfase bestond uit niet meer dan een paar stenen op bepaalde plaatsen en wat putten. In de eeuwen erna zijn de stenen geplaatst zoals deze er nu nog staan.
Al eeuwen proberen onderzoekers de betekenis van Stonehenge te bepalen en nog steeds zijn er verschillende verklaringen. Zo wordt er bijvoorbeeld gezegd dat deze cirkel een begraafplaats was. Of een tempel, of offerplaats. De namen van de stenen verwijzen hier nog naar. Zo heeft Stonehenge een ‘altaarsteen’ en een ‘slachtsteen’.
by simonwakefield, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
by simonwakefield [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons.jpg){kind=link}
Stonehenge en astrologie
Ook al is de precieze functie van Stonehenge onduidelijk, het is wel duidelijk dat deze mysterieuze stenencirkel iets met sterrenkunde te maken heeft.
Al in 1740 ontdekte een sterrenkundige dat de grote steen die voor de opening staat, de Hielsteen, precies op de plek staat waar in het begin van de zomer de zon opkomt. Als je die dag, 21 juni, in het midden van Stonehenge staat dan zie je de zon door de opening opkomen boven de Hielsteen. Hierdoor werd duidelijk dat de stenen cirkel als een soort kalender moet hebben gefungeerd.
In de eeuwen na deze ontdekking hebben onderzoekers de link tussen dit bouwwerk en astrologie verder onderzocht. Uit die onderzoeken, bijvoorbeeld door Gerard Hawkins in 1964, bleek dat de stenen van dit gebouw niet alleen de zomer, maar ook de andere seizoenen en zelfs de posities van de zon en de maan kon voorspellen. Zo is er een punt in Stonehenge voor zonsondergang aan het begin van de winter. Dat al die punten kloppen lijkt haast geen toeval te kunnen zijn.
De belangrijkste link tussen Stonehenge en sterrenkunde zijn de ‘aubrey holes’: een ring met 56 kuiltjes. Eén heersende theorie is dat men, door elke dag een stokje of zoiets tussen de kuilen te plaatsen, de baan van de maan kon volgen. Dit ging als volgt: er zijn 56 stukjes tussen de kuilen. Als je iedere dag het stokje twee stukjes meet, bedraagt de omlooptijd van de hele cirkel 28 dagen (65 gedeeld door 2). Dit is nagenoeg gelijk met de omlooptijd van de maan. De baan van de zon kon berekend worden door elk jaar een stokje drie tussenstukjes verder te plaatsen.
Het mysterie van Stonehenge
De ware betekenis van het bouwwerk zal waarschijnlijk nooit met zekerheid te achterhalen zijn. Of misschien was het eigenlijk wel alles bij elkaar: een begraafplaats, tempel en kalender. Maar draagt die zweem van mysterie rondom Stonehenge eigenlijk ook niet bij aan de schoonheid ervan? Nu kan iedere bezoeker de betekenis zelf bepalen en zich voor eventjes verliezen in de geschiedenis van dit bouwwerk.