Hidrojen gazı ve yıldızların var oluşu
Pixabay
Gökyüzünde gördüğümüz yıldızlar aslında çevresinde birçok element ve hidrojen gazı barındırıyor. Bu yüzden renkli toz bulutu olarak görülen yıldızlar bir bütün olarak algılanmalı.
Hidrojen evrenin kütlece %75’ini, atom sayıca %90’nı oluşturur ve bu oranlarıyla evrende en çok bulunan elementtir. Bu element yıldızlarda, dev gaz gezegenlerinde büyük miktarda bulunur. Moleküler hidrojen bulutları yıldızların oluşumuyla bağlantılıdır. Hidrojen yıldızların proton-proton nükleer füzyon reaksiyonuyla enerji üretmesinde önemli rol oynar.
Evrende hidrojen atomik ya da plazma halinde bulunur. Plazma hali atomik halinden oldukça farklıdır. Bu halde hidrojen elektronu ve protonu bağlı değildir ve bu oldukça yüksek elektrik iletkenliği ve ışık yayılımına (güneş ve diğer yıldızlar ışık yayar) sahiptir. Yüklü partiküller elektrik ve manyetik alanlarda oldukça etkilenirler. Mesela, güneş rüzgarında dünyanın magnetospheri ile etkileşerek Birkeland akımları ve auroraya yol açarlar. Uzayda hidrojen nötral atomik halde bulunur.
Normal şartlar altında hidrojen biatomik gaz (H2) halinde bulunur. Hafifliği nedeniyle diğer daha ağır gazlara göre yerçekimi kuvvetinden kolayca kurtulur. Bu nedenle dünya atmosferinde hidrojen gazı oranı oldukça düşüktür (hacimce 1 ppm). Hidrojen atomu ve H2 molekülü uzayda bolca bulunduğu halde dünya da bunların üretimi ve saflaştırılması oldukça güçtür. Bütün bunlara rağmen hidrojen dünyada en çok bulunan üçüncü elementtir. yeryüzündeki hidrojen su, hidrokarbonlar gibi kimyasal bileşiklerin içinde bulunur. Hidrojen gazı bazı bakteri ve algae tarafından üretilir. Günümüzde methan gazı önemi artan bir hidrojen kaynağıdır.
Aslında hidrojen yıldızlar dünyasında ne anlama geliyor?
60 yaşındaki bir kadın, 5 bin ışık yılı uzaklıktaki bir nebulanın fotoğrafını çekerek, NASA’nın fotoğraf yarışmasını kazandı.Yarışmaya Manş Adaları’ndaki evinin bahçesinde çektiği Rozet Nebulasının fotoğrafıyla başvuran Jean Dean, kazandığını duyunca çok şaşırdı.Samanyolu galaksisinin Monoceros bölgesinde yer alan, 950 trilyon kilometre çapındaki nebulayı(bulutsu) görüntülemek için 12 saatlik pozlamaya ihtiyaç duyan amatör astronom, söz konusu fotoğrafı çekmek için 5 gece uğraştı.Emekli bir okyanus bilimci olan Dean, çektiği fotoğrafın “Günün Astronomi Fotoğrafı” olarak yayımlanmasından birkaç saat önce e-postayla bilgilendirildiğini söyledi.Bu tür aktivitelerin aynı zamanda eğitim aracı olduğunu söyleyen Dean konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:“İnsanlar genelde yıldızlar arasındaki uzayın boş olduğunu düşünür. Aslında bu boşluklarda hidrojen gibi gazlar ve yıldız tozu içeren geniş ve fazlasıyla yoğun bulutlar bulunuyor. (…) Bunlar yeni yıldızların doğum yerleri oldukları için çok önemli. Gezegenleri ve Aylarıyla birlikte Güneş Sistemlerinin oluşumunu ve böylece yaşam ihtimalini başlatıyor.”NASA, 1995’ten bu yana, Günün Astronomi Fotoğrafı’nı (APOD – Astronomy Picture of the Day) seçiyor. Seçilen fotoğraflar, ajansın internet sitesinde sergileniyor. Kaynak: NASA açıkladı: Yaşlı kadın evinin bahçesinde “Günün Astronomi Fotoğrafı”nı çekti