Bu yüzyılın sonunda gökyüzünün en parlak yıldızı değişecek

26 Jan 2020

Licht der Betelgeuse

Sönük yıldız, Dünya'dan görülebilecek bir parıltıya neden olacak "ölüm sarmalı"na girecek. Betelgeuse gibi yıldızlar bundan nasıl etkilenecek?

2083 civarında gece görülecek en parlak yıldız olacağı hesaplanan V Sge’nin bu parlaklığı yaklaşık 1 ay sürdürmesi bekleniyor.

Bilim insanları, bu yüzyıl bitmeden yaşanacak “nova” patlamasıyla bir yıldızın gökyüzünün en parlağı olmaya hazırlandığını söyledi.

V Sagittae olarak bilinen yıldız şimdilik epey sönük. Işığı o kadar zayıf ki bu yıldızı teleskopla bulmak dahi zor.

Ancak V Sagittae 2083 civarında patlayarak gece görebildiğimiz en parlak yıldız olan Sirius kadar keskin parlayacak. O sırada Samanyolu galaksimizin en parlak yıldızı haline gelecek.

Astronomlara göre bu gerçekleştiğinde yıldız, dramatik ve şiddetli bir “ölüm sarmalına” girecek ve Dünya’dan görülebilecek parlak bir ışık yayacak.

Yeni araştırmanın yazarlarından olan Louisiana State Üniversitesi’nden Bradley E. Schaefer, “Artık V Sge’nin geleceğine dair güçlü bir tahminimiz var” dedi.

Gelecek birkaç on yıl boyunca yıldız hızlıca parlaklaşacak. 2083 civarında büyüme oranı feci boyutlarda artacak, beyaz cüce üzerine muazzam miktarda kütle saçacak ve bu malzeme parıldayacak. Bu ölüm sarmalının son günlerinde refakatçi yıldızdan gelen tüm kütle beyaz cüce üzerine düşerek birleşen yıldızdan çok büyük bir rüzgar yaratacak. Sirius, hatta Venüs kadar parlak görünecek.

Yıkıcı ve değişken yıldızlar

Kısa adıyla V Sge, “Yıkıcı Değişken”in (YD) bir parçası. Bu YD’ler beyaz cücelerin yörüngesindeki normal yıldızlardan oluşur. Sıradan yıldızın kütlesi yavaş yavaş beyaz cüceye düşer ve genellikle yaptıkları gibi dramatik ve olağanüstü davranışlar sergileyebilirler.

YD’ler arasında bile V Sge aşırı bir örnek: Bilinen en uç YD ve diğer tüm örneklerden 100 kat daha parlak. En büyük yıldızların yok olduğunda yaydığı yıldız rüzgarına benzer bir rüzgar yayıyor.

Şu anda da daha parlak hale gelmeyi sürdürüyor, son 10 yıllık zaman diliminde parlaklığı 10 kat arttı. Bilim insanları tarihsel verileri kullanarak 1907’den bu zamana kadar çok daha aydınlık hale geldiğini doğruladı.

Bu artış daha fazla madde düştükçe devam edecek, ta ki büyük yıldızdaki çoğu gazın beyaz cüceye düşeceği ve yıldızın dramatik bir doruğa ulaşacağı son hafta ve günlere kadar.

Profesör Schaefer yaptığı açıklamada “Bu düşen kütle muazzam miktarda yer çekimi potansiyel enerjisi açığa çıkararak daha önce hiç görülmemiş bir yıldız rüzgarı yaratacak ve parlaklığı bir süpernovanın zirve noktasına yakın seviyeye çıkaracak” dedi.

En sonunda yıldızlar birleşerek en yüksek parlaklığa ulaşacak. Arkada çekirdeği beyaz cüce olan tek bir yıldız kalacak.

Gök bilimciler, V Sge’nin garip davranışıyla ilgili tarihsel bilgileri yıldızın geleceğini tahmin etmek için kullandı. Son birleşmenin 2083 civarında olacağını, ancak bunun 16 yıl erken veya geç meydana gelebileceğini de söyledi.

Schaefer “Böylece, V Sge gece şaşırtıcı bir şekilde parlak görünecek” dedi. “Bu, yaklaşık bir yüzyıl önce gerçekleşen tüm zamanların bilinen en parlak patlamasından önemli ölçüde daha parlak olacak. Bir ‘ziyaretçi yıldızın’ daha parlak göründüğü son olay 1604’teki Kepler Süpernovası’ydı.

Schaefer “Artık herkes, Kuğu Takımyıldızı’nın hemen altındaki Okçuk Takımyıldızı tarafından işaret edilen, yaklaşık bir ay boyunca gökyüzündeki en parlak yıldız olarak parlayacak bir ziyaretçi yıldız göreceğini bilebilir” dedi.