Evrendeki bilinen en büyük yıldız hangisi?
Genellikle en hacimli yıldızlar çoğu zaman en hafif olanlardır. Zira, yıldızlar yaşlandıkça genişlemeye ve kütle kaybetmeye eğilimlidir.
Mesele yıldızlara gelindiğinde, güneşimiz tüm dikkatleri üzerine çeker. Dünya’da süren yaşam yalnızca kelimenin gerçek anlamıyla onun yörüngesinde dönmekle kalmaz, o aynı zamanda gökyüzündeki yıldızların geri kalanını da çok küçük gösterir; en azından bizim bakış açımızdan. Buna karşın, galaksimizin uzak köşelerine doğru gittiğinizde, Güneş artık öyle devasa görünmez. Aslında, boyutları itibariyle fazlasıyla ortalama bir yıldızdır. O halde, evrendeki bilinen en büyük yıldız hangisidir?
Arizona eyaletinin Flagstaff kentinde bulunan Lowell Gözlemevi’nde bir astronom olan Phil Massey yanıt olarak, “Bu, kütleden mi yoksa bir yıldızın toplam hacminden mi bahsettiğinize, yani ne kadar yer kapladığına bağlı” diyor. Fiziksel boyut söz konusuysa, genellikle en ağır yıldızlar dikkat çekicidir ve en hacimli yıldızlar çoğu zaman en hafif olanlardır. Zira, yıldızlar yaşlandıkça, genişlemeye ve kütle kaybetmeye eğilimlidirler. Massey, “Tıpkı insanlardan bahsetmek gibi. En uzun boya sahip olan insanlar en fazla ağırlığa sahip olmayabilir” diyor.
Diyelim ki kütleden bahsediyorsunuz. Massey, bu alandaki rekor sahibinin, ‘R136a1’ adı verilen bir yıldız olduğunu aktarıyor. Samanyolu’nun yörüngesinde dönen küçük bir galaksi olan Büyük Macellan Bulutu’nda, Dünya’dan yaklaşık 160 bin ışıkyılı mesafede bulunuyor. Bu yıldız çap olarak, güneşimizin 30 ilâ 40 katı büyüklüğünde; gözünüzün önüne diğerinden 200 kattan daha büyük olan dev bir pilates topunun yanında duran bir kirazı getirin. Bu yıldız aynı zamanda nispeten genç -güneşimizin 4.5 milyar yılına kıyasla aşağı yukarı 1 milyon yaşında- ve Massey’in aktardığı kadarıyla “çok fazla soğuma ya da genişleme sergilemiyor”.
Massey, evrendeki (bilinen) en büyük yıldızın en büyük çapa sahip yıldız olması halinde, bir grup yarışmacının söz konusu olacağını söylüyor. Listenin en üstünde UY Scuti bulunuyor. Astronomy and Astrophysics dergisinde 2013 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, bu kırmızı hiper-devin çapı, Güneş’in neredeyse 1700 katı. Şayet Güneş bir kiraz tanesi olsaydı, UY Scuti 10 katlı bir küre olurdu. Bununla birlikte, çok uzaklardaki yıldızların çapını tespit etme hususunda pek çok belirsizlik mevcut (ve UY Scuti, 1000 ışıkyılı az ya da çok olmak üzere, Dünya’dan yaklaşık 9 bin 500 ışıkyılı mesafede bulunuyor). Bunu yapabilmeleri için, bilim insanlarının yıldızın ne kadar ışık ürettiğini bilmeleri gerekir; bahsi geçen, yıldızların (azalan ya da çoğalan) mesafe nedeniyle daha sönük ya da daha parlak görünmesi yüzünden güvenilmez bir rakamdır. Massey, UY Scuti benzeri kırmızı hiper-devlerin, çoğu zaman “değişken” olduğunu, yani parlaklıklarının zaman içinde azaldığını veya arttığını ve [ölçümlerin] büyük bir hata payı ile neticelendiği gerçeğini de sözlerine ekliyor.
Örnek olarak, 2013 tarihli makalenin yazarları, UY Scuti’nin yaklaşık 192 Güneş yarıçapı oranında, tahmin edilenden daha büyük ya da küçük olabileceğini belirtiyor. Massey, “Kırmızı hiper-devler aşırı dağınıklar ve bu nedenle modellenmeleri zor” diyor: “Yüzeyleri sürekli biçimde hareket halinde.”
Benzer şekilde, diğer iri yıldızlar arasında, Massey’in, her ikisinin de Güneş’in yaklaşık 1500 katı çapa sahip olduğunu söylediği, Büyük Macellan Bulutu’nda bulunan ve kırmızı süper-devler olan (2018 tarihli bir makaleye göre 5 milyon yaşından daha genç olan) ‘WOH G64’ ve (2011 tarihli bir makaleye göre yaklaşık 8.2 milyon yaşında olan) ‘VY Canis Majoris’ bulunuyor (Ve mevcut belirsizlik hesaba katıldığında, boyut açısından her iki yıldız da UY Scuti’yi geride bırakabilir). Massey, “Her iki durumda da inanılmaz derecede havalı olduğunu düşünüyorum” diyor. Bu yıldızlardan herhangi biri güneş sistemimizin merkezindeki Güneş’in yerini alsaydı, Jüpiter’e varıncaya kadar ve Jüpiter de dahil olmak üzere, tüm iç gezegenleri içlerine alırlardı. Massey, “Dünya dahil, tüm iç gezegenler buharlaşırdı” diye ekliyor.
Yazının orijinali Live science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Yıldız hediyeleri ve süprizlerlerini keşfedin
Online Star Register (OSR) çeşitli vesilelerle iş arkadaşları, çalışanlar, müşteriler ve başkaları için verilebilecek mükemmel, özelleştirilebilen hediyeler sunar. Online Star Register’da bir yıldıza isim vermek, benzeri olmayan, asla unutamayacakları bir hediyedir! Kurumsal hediyelerimizle birden çok yıldıza isim verebilir veya OSR Hediye Kartı ile her alıcının kendi yıldızlarına isim vermesine olanak tanıyabilirsiniz. Her ürün için toplu sipariş alabiliyor ve hızlı sevkiyat sağlıyoruz!
Online Star Register herhangi bir yıldız hediyesi satın alındığında ÜCRETSİZ bir Yıldız Sayfası sunuyor. Online Star Register’da (OSR) bir yıldıza isim vererek ve özelleştirilmiş bir yıldız sayfası oluşturarak, bir arkadaşınızın, akrabanızın veya iş arkadaşınızın asla unutamayacağı, kişiselleştirilmiş bir deneyim oluşturun. Bir hoş geldiniz mesajı yazın, fotoğraflar yükleyin ve çok daha fazlasını yapın.
OSR Hediye Paketiniz dünyanın her yerine ÜCRETSİZ gönderiliyor ve Online Star Register‘da sonsuza dek kalıcı bir kayıt ile özelleştirilebilen bir yıldız Sayfası ve ayrıca OSR Star Finder uygulamasının ÜCRETSİZ kullanımını içeriyor.