Astronomie of astrologie?
Wat is precies het verschil tussen astronomie en astrologie? Ik haal deze begrippen zelf namelijk nog wel eens door elkaar. Raar eigenlijk, want ondanks dat ze beiden te maken hebben met het heelal, sterren en planeten, zitten er toch grote verschillen tussen deze twee termen.
Astronomie
Astronomie is een wetenschap en wordt ook wel sterrenkunde genoemd. Een astronoom is dan ook een wetenschapper. Hij bestudeert het heelal: sterren, manen, planeten, sterrenstelsels. Eigenlijk alles buiten de atmosfeer van de aarde. Het doel van de astronomie is het begrijpen van het heelal en het ontstaan hiervan. Een astronoom is verbonden aan of werkt voor universiteiten, instituten of ruimtevaartorganisaties.
Een belangrijke tak van astronomie is de astrofysica. Astrofysici bestuderen de fysische (natuurkundige) processen van het heelal en proberen deze te verklaren met natuurkundige wetten. Bijvoorbeeld de botsing tussen sterren, de bewegingen van planeten en sterren, zwarte gaten enz.
Astrologie
Astrologie is geen abstracte wetenschap, maar waarzeggerij of sterrenwichelarij. Astrologie wordt ook wel occulte of pseudowetenschap genoemd. Binnen de astrologie gaat het om de samenhang van de stand van de planeten en sterren en het leven op aarde.
Een astroloog kan bijvoorbeeld iemands toekomst voorspellen, zijn karakter verklaren of zijn horoscoop lezen. Dit allemaal aan de hand van de stand van de sterren en dan in het bijzonder de stand van de sterren tijdens iemands geboorte.
Waar komen de termen vandaan?
Het woord astronomie (astronomia) heeft een Griekse oorsprong en is een samenstelling van de woorden astron en nomos. Astron betekent ster of sterrenbeeld en nomos wet. Oftewel: astronomie betekent ‘het toekennen van wetmatigheden aan sterren of sterrenbeelden’.
Ook astrologie (astrologia) komt uit het Grieks en is samengesteld uit de delen astron en logos. Ook hier betekent astron ster of sterrenbeeld. Logos staat voor theorie. Astrologie betekent dus ‘theorie uit sterren of sterrenbeelden’.
Scheiding tussen astronomie en astrologie
Astronomie en astrologie waren niet altijd verschillende begrippen. Pas na de middeleeuwen zijn deze gescheiden. Deze scheiding werd veroorzaakt door de opkomst van de natuurwetenschappen. In een geleidelijk proces werd astrologie de occulte wetenschap en astronomie de moderne wetenschap. Dat dit niet van de een op de andere dag gebeurde blijkt wel uit het feit dat bijvoorbeeld Isaac Newton (en met hem vele andere wetenschappers in de 16e en 17e eeuw) zowel astronomie als astrologie uitoefenen. Het is een overgang geweest van een mythisch wereldbeeld (waarin de goden alles bepalen) naar een wetenschappelijk bepaald wereldbeeld (waarin oorzaken en wetten de werkelijkheid bepalen).
De scheiding kwam voornamelijk voort uit de veranderende visie op hemellichamen. Astrologen bleven bij het standpunt dat de aarde het middelpunt van het universum is. Dit is het klassieke geocentrische wereldbeeld. Astronomen gaan, sinds Copernicus, ervan uit dat de zon het middelpunt van het universum is. Dit wordt het heliocentrische wereldbeeld genoemd.
Ezelsbruggetje
Om nu nooit meer de verkeerde term te gebruiken heb ik tot slot nog een ezelsbruggetje: denk bij de astronomie maar aan het woord ‘astronomisch’ in de zin van gigantisch of ontzettend groot. Dat is het heelal dat de astronomen bestuderen namelijk ook.