Alpha Ursae Majoris – Bekende sterren
Alpha Ursae Majoris heeft de traditionele naam Dubhe, wat uit het Arabisch is ontleend (Dubb) en 'de beer' betekent. Deze ster is te vinden in het sterrenbeeld Ursa Major in het bovenste puntje van de grote beer, ook wel bekend als de ‘steelpan’. Het is vier keer de massa van de zon en heeft een diameter die 16 keer zo groot is. Hij wordt ook beschouwd als een spectroscopische dubbelster.
Stellaire omgeving
Dubhe (Alpha Ursae Majoris) bevindt zich ongeveer 123 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Ursa Major. Ursa Major staat ook wel bekend als de Grote Beer en is het op 3 na grootste sterrenbeeld aan de hemel. Het meest kenmerkende aan Alpha Ursae Majoris is dat hij thuishoort in het ‘steelpannetje’. Binnen de Grote Beer bevinden zich verschillende Messier objecten en de twee meteorenregens Alpha Ursa Majoriden en Leoniden-Ursiden.
Waarneming
Alpha Ursae Majoris is te zien in de Grote Beer aan het tweede kwadrant van het noordelijk halfrond, tussen de breedtegraden +90 en -30. Eén van de meest geweldige eigenschappen van deze ster is dat je hem met het blote oog kan bekijken, in het bovenste puntje van de ‘steelpan’. Bovendien is Dubhe de meest noordelijke ster in het steelpannetje die gebruikt wordt om de Poolster (Polaris) te vinden.
Bekijk Alpha Ursae Majoris in 3D!
Eigenschappen & feiten
Dubhe heeft de waterstof in zijn kern verbrand waardoor de ster van hoofdreeks (of dwergster) naar een reus is geëvolueerd. Hij wordt ook beschouwd als een spectroscopische dubbelster. Dit houdt in dat de sterren niet met een telescoop gescheiden waargenomen kunnen worden. De begeleidende ster wordt geclassificeerd als een hoofdreeksster met een stellaire classificatie van K0V. Het voltooit een baan rond de primaire ster elke 44,4 jaar. Daarbij wordt geschat dat deze begeleidende 1,7 keer de massa en 1,3 keer de diameter van de zon groot is. Daarnaast is er nog een ander binair systeem in de buurt met een ster van het type F, wat Dubhe een viersterrensysteem maakt.
Helderheid van de ster
Alpha Ursae Majoris is de op 1 na helderste ster in zijn thuisconstellatie die schijnt met 300 keer de helderheid van de zon. Deze ster heeft een schijnbare visuele magnitude van 1.79. Bovendien brandt de ster bij een effectieve temperatuur van 4.282 graden Celsius (4.500 Kelvin of 7.640 graden Fahrenheit), wat het zijn oranje kleur geeft.
Geschiedenis en mythologie
Hoewel er rondom Alpha Ursae Majoris geen specifieke mythologieën bekend zijn, is de constellatie waarin hij zich bevindt een van de oudste en cultureel gezien de meest opmerkelijke. Er is naar ‘Dubhe’ verwezen in de Bijbel, in Homerus, verschillende legendes en mythes en een groot aantal verhalen.Hindoes geloven dat de zeven helderste sterren van Ursa Major de zeven wijzen vertegenwoordigen, terwijl sommige inheemse culturen geloven dat de schaal van het steelpannetje de beer is en het handvat jagers zijn die de beer achtervolgen.
Alpha Ursae Majoris ofwel Dubhe is niet zomaar een fonkelend hemellichaam, er zijn een paar harde feiten en ware betekenissen bekend. Dus als je de kans hebt om deze ster binnen “het steelpannetje” aan de nachtelijke hemel te bekijken, kijk dan zeker even.