Cassiopeia – sterrenbeelden in Nederland
User:Omnidoom 999, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Welke sterrenbeelden kunnen wij zien als we op een heldere nacht omhoog kijken? Eén van de helderste en makkelijkst te vinden sterrenbeelden is Cassiopeia. Waar zij staat, hoe je haar kunt vinden en hoe zij aan haar naam komt weet je allemaal na het lezen van dit blog.
Waar staat Cassiopeia?
Cassiopeia is een constellatie in de buurt van de Noordpool. Ze staat tegenover de Grote Beer en is één van de 48 sterrenbeelden die zijn opgeschreven door de 2e-eeuwse Griekse astronoom Ptolemy. Cassiopeia is een circumpolair sterrenbeeld. Dat betekent dat deze in Nederland altijd boven de horizon staat en dus het hele jaar door met het blote oog te zien is. Het helderste schijnt ze tussen september en november.
Cassiopeia bestaat uit dertig sterren maar de vijf belangrijkste (en helderste) vormen samen de kenmerkende “W” waardoor we haar makkelijk kunnen vinden. Je vindt Cassiopeia in het noordoosten van de hemel. Zoek naar de helderste sterren van de Grote Beer en trek een lijn van die sterren naar de Poolster (de enkele heldere ster die iets verderop schijnt). Als je die denkbeeldige lijn doortrekt komt je uit bij de “W” van Cassiopeia.
De sterren van Cassiopeia
De vijf helderste sterren van Cassiopeia worden aangeduid met de Griekse letters alfa Cas tot en met gamma Cas. Cas is hierbij de officiële afkorting van deze constellatie.
De namen van de sterren zijn: Schedir, Caph, Cih, Ksora en Segin. Wij kunnen ze met het blote oog zien en ze komen alle vijf op ons over als helder schijnend. Maar in werkelijkheid staan ze heel ver van elkaar af. Caph staat namelijk ‘slechts’ 47 lichtjaren van ons af, maar Cih 650 lichtjaren!
Hoe komt Cassiopeia aan haar naam?
Cassiopeia komt uit Griekse mythologie. Zij was de koningin van Ethiopie en getrouwd met koning Cepheus. Ze hadden één dochter: Andromeda. Zowel Cassiopeia als Andromeda waren erg mooi. Cassiopeia beweerde dat zij mooier waren dan de dochters van de zeegod Nereus. Als straf voor die onbeschaamdheid en hoogmoed stuurde Poseidon vervolgens een vloedgolf en een zeemonster op de Ethiopische stad Joppa af. Het monster zou pas vertrekken als Andromeda geofferd zou worden. Zij moest worden vastgebonden aan een boom op een klip. Perseus zag dit gebeuren, doodde het monster en redde Andromeda.
Overigens zijn ook Andromeda, Perseus en Cepheus als sterrenbeeld aan de hemel te zien. Zij staan allemaal vlak bij Cassiopeia: Cepheus staat noordwest van Cassiopeia, Andromeda zuidwest en Perseus aan de zuidoostkant van Cassiopeia
De ster van Brahe
In de 16e eeuw bevond zich een supernova (een exploderende ster) in dit sterrenbeeld,de SN 1572. Deze werd bekend door de uitgebreide bestudering ervan door Tycho Brahe. Hij nam in 1572 waar dat deze ster veel helderder scheen dan alle andere sterren. De explosie van deze ster was zelfs zo heftig dat hij twee weken lang was ook overdag met het blote oog te zien was. Daarna nam de ster langzaam in sterkte af. Het zou nog tot 1574 duren tot de ster niet meer met het blote oog te zien was. In die twee jaar veranderde de kleur van wit naar oranje-rood. In 1573 schreef Brahe een boek over deze ster, de Stella Nova.
Als het vanavond net zo helder blijft als het de rest van de dag is geweest, kun je vanavond Cassiopeia proberen te lokaliseren. Succes!