Hoeveel kleine jongetjes (en meisjes) willen het allerliefste later astronaut worden? In een raket de ruimte in worden geschoten? Er zijn er maar een handjevol die dat uiteindelijk ook echt voor elkaar krijgen. Maar van al die astronauten die er nu zijn, zijn er wel mooi drie van Nederlandse afkomst!
Bill Ingalls, Public domain, via Wikimedia Commons
André Kuipers
De meeste mensen zullen zich de ruimtereis van André Kuipers in 2011/2012 nog wel herinneren. De media hebben hier toen ruimschoots aandacht aan besteed. Sterker nog, hij wenste op 28 december in het Nederlands, ondersteboven hangend in het ruimtestation ISS, iedereen een gelukkig nieuwjaar toe. Saillant detail is dat hij zich op dat moment vergiste in het jaartal en iedereen een fantastisch 2011 wenste, in plaats van 2012. Op 21 december 2011 was hij met een Sojoezraket vertrokken voor een vijf maanden durende missie in het internationaal ruimtestation ISS.
Deze ruimtereis was echter zijn tweede ruimtereis. Zijn carrière als astronaut begon in 2004. Maar daarvoor had hij al een heel traject afgelegd. In 1998 kwam hij door de selectie voor astronaut en halverwege 1999 werd hij opgenomen in het Europese Astronautenteam. In 2002 volgt hij de basis-astronautentraining van de ESA, die afwisselend wordt gegeven in het Europese Astronautencentrum in Keulen en het Kosmonautentrainingscentrum Joeri Gagarin in Moskou.
In november 2003 werd officieel door de Nederlandse ministers van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bekend gemaakt dat Kuipers geselecteerd was als boordwerktuigkundige voor de Sojoez vlucht naar het ISS en dat deze vlucht een Nederlandse naam zou dragen: Delta-missie. Wat een samenvoeging is voor ‘Dutch expedition for life science, technology and atmospheric research’ maar tevens verwijst naar de Nederlandse rivierdelta. Tijdens deze missie, de lancering vond plaats op 19 april 2004 vanaf Kazachstan, verbleef Kuipers een week in de ruimte en voerde daar onder meer wetenschappelijke experimenten uit op het gebied van biologie, geneeskunde en natuurkunde.
Maar hij was dus niet de eerste Nederlander tussen de sterren.
Wubbo Ockels
Die eer was al sinds 1985 toebedeeld aan Wubbo Ockels. De wat oudere lezers zullen precies weten wie Ockels is. Voor de jongere garde zet ik toch nog even kort uiteen wat hij heeft gepresteerd. Wubbo Ockels is niet zoals Kuipers met de ESA de ruimte ingegaan, maar is hij opgeleid bij NASA.
In 1978 begon zijn ruimtecarrière echter wel bij de ESA. Als bijzonder hoogleraar van de Rijksuniversiteit Groningen (Ockels was een natuurkundige) werd hij door ESA geselecteerd om deel te nemen aan het zogenoemde Spacelab-programma, dat een samenwerking was van de ESA en de NASA.
Toen hij werd geselecteerd als payload specialist voor deze Spacelab missies volgde hij in 1980 en 1981 de astronautenopleiding aan het Lyndon B. Johnson Space Center in Texas. Op 30 oktober 1985 ging hij daadwerkelijk de lucht in. Vanaf het bekende Kennedy Space Center werd hij met het ruimteveer Challenger gelanceerd richting het Spacelab. Ockels verbleef tijdens zijn eerste en enige missie zeven dagen in de ruimte en voerde in die tijd meer dan zeventig experimenten uit.
Wubbo Ockels werd na zijn ruimtereis bij het grote publiek bekend als presentator van het programma Kijk-tv dat van 1987 tot en met 1989 bij de TROS werd uitgezonden. Het doel van dit programma was het begrijpelijk maken van wetenschappelijke onderwerpen, zoals het heelal en de ruimtevaart, maar bijvoorbeeld ook geologie, het weer en computers.
Wubbo Ockels overleed in 2014 op 68-jarige leeftijd aan de gevolgen van niercelkanker. Tot aan zijn dood was hij als hoogleraar Aerospace for Sustainable Science and Technology verbonden aan de faculteit Lucht- en Ruimtevaart van de TU Delft. De Internationale Astronomische Unie heeft een planetoïde, dat om de zon draait tussen Mars en Jupiter, naar Ockels vernoemd.
Maar er was toch nog een derde Nederlander? Eigenlijk speel ik hier een beetje vals. De derde ‘Nederlander’ waar ik op doel is namelijk Lodewijk van den Berg. Hij werd in 1932 geboren in Sluiskil, Zeeland en heeft veel overeenkomsten met Wubbo Ockels. Ook hij werd in 1985 (slechts een halfjaar voor Ockels) met de spaceshuttle Challenger gelanceerd voor een eveneens zevendaagse missie. En net zoals Ockels was ook hij aan boord payload specialist. Het grote verschil met Ockels, en hier komt de aap uit de mouw, is dat Van den Berg ten tijde van zijn vlucht geen Nederlands paspoort meer had dus ook niet meer de Nederlandse nationaliteit bezat. Tijdens zijn studie en latere promotie specialiseerde Van den Berg zich in het kweken van kristallen, waarmee gammastraling kon worden gedetecteerd. En omdat dit toentertijd (haverwege de jaren zeventig) werd beschouwd als een spionagegevoelige vinding moest hij Amerikaans staatsburger worden om hiermee verder te mogen gaan. Maar omdat hij wel in Nederland is geboren, wordt hij wel als meegerekend als derde ruimtevaarder van Nederlandse afkomst.
Toekomstige Nederlanders in de ruimte
En wie weet groeit er ergens tussen al die jongetjes die nu dromen van de maan en de planeten wel eentje op die het voor elkaar krijgt om een echte astronaut te worden en kunnen we over 40 jaar een vierde Nederlander aan dit rijtje toevoegen. Dromen zijn er tenslotte om na te jagen!
