Arcturus – Bekende sterren
Arcturus is ontleend aan het Oudgrieks en betekent 'de berenhoeder', vanwege de nabijheid van Ursa Major en Ursa Minor. Voor de Romeinen was Arcturus de verteller van de proloog van Rudens. In de Arabische cultuur wordt deze ster Al Simak al Ramih genoemd, wat 'Been van de Lansdrager' betekent. In het Chinees heet deze ster Ta-Kio of 'de Grote Hoorn'.
Stellaire omgeving
Arcturus ligt op ongeveer 36,2 lichtjaren van de aarde verwijderd in de constellatie Boötes. Deze constellatie staat op de 13de plaats qua grootte van de achtentachtig constellaties. In Boötes vinden drie meteorenregens plaats namelijk de Januari Boötiden, de Juni Boötiden en de Quadrantiden. Dit sterrenbeeld behoort ook tot de grote verzameling sterrenbeelden binnen de Grote Beer.
Waarneming
Arcturus ook wel Alpha Bootis genoemd, is te zien in het derde kwadrant van het noordelijk halfrond, specifiek tussen de breedtegraden +90 en -50 graden. Deze ster is zeer helder en ligt slechts 19 graden ten noorden van de hemelevenaar. Deze ster kan daarom met het blote oog worden bekeken vanaf de meeste locaties over de hele wereld. De eenvoudigste manier om Arcturus te vinden is door de boog van het handvat aan de steelpan te volgen. Alpha Bootis bevindt zich in de linkervoet van de berenhoeder. De beste tijd om deze ster te bekijken is op 27 april vanaf middernacht en op 10 juni om 21:00 uur, hoewel de ster ook zichtbaar is tijdens de late noordelijke lente of de zuidelijke herfst.
Eigenschappen & feiten
Arcturus is een oranje reus die een ongewoon lichtspectrum vertoont en vol zit met emissielijnen. Deze ster heeft alle waterstof in zijn kern al verbrand en is nu zijn buitenste schil aan het verbranden. Binnenkort zal Alpha Bootis de horizontale aftakkingsfase van zijn leven ingaan. Bovendien roteert deze ster op hoge snelheid (122 kilometer per seconde) ten opzichte van het zonnestelsel, wat betekent dat deze ster over ongeveer 4.000 jaar het dichtst bij de zon komt.
Helderheid van de ster
Arcturus is de helderste ster in zijn thuisconstellatie, de op twee na helderste in de nachtelijke hemel en de helderste ster op het noordelijk halfrond. Deze ster schijnt 110 keer feller dan de zon met een schijnbare visuele magnitude van -0,04.
Geschiedenis en mythologie
Deze ster heeft in veel culturen een significantie betekenis. De volgende betekenissen zijn hierover bekend;
- Romeinen spraken over Arcturus als de verteller van de proloog in het toneelstuk Rudens (kabeltouw), een werk van de oud Latijnse dichter Plautus.
- De Arabische cultuur verwijst naar deze ster als Al Simak al Ramih, wat “been van de Lansdrager” betekent.
- In het Chinees wordt deze ster Ta-Kio of ‘de Grote Hoorn’ genoemd.
- In 1933 was Arcturus de belangrijkste attractie op de Chicago World Fair. Hier werd de ster gebruikt om een podium te verlichten door een telescoop te koppelen aan foto-elektrische cellen die vervolgens de lichtschakelaar omzette.
Boötes werd voor het eerst gecatalogiseerd in de 2e eeuw door de Griekse astronoom die wij kennen als Ptolemaeus.
Alpha Bootis is niet zomaar een fonkelend hemellichaam, er zijn enkele koude harde feiten en betekenissen bekend. Dus als je de kans hebt om deze “berenhoeder” te bekijken, twijfel dan niet om te kijken.