{"id":99710,"date":"2019-06-30T09:32:47","date_gmt":"2019-06-30T07:32:47","guid":{"rendered":"https:\/\/osr.org\/?p=99710"},"modified":"2019-06-30T09:32:47","modified_gmt":"2019-06-30T07:32:47","slug":"gokbilimciler-yildiz-sisteminden-gelen-gizemli-sinyali-cozduler","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/gokbilimciler-yildiz-sisteminden-gelen-gizemli-sinyali-cozduler\/","title":{"rendered":"G\u00f6kbilimciler y\u0131ld\u0131z sisteminden gelen gizemli sinyali \u00e7\u00f6zd\u00fcler"},"content":{"rendered":"
G\u00f6kcismi NGTS-7 olarak adland\u0131r\u0131l\u0131yor ve \u00e7o\u011fu teleskop i\u00e7in tek bir y\u0131ld\u0131z gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. \u0130ngiltere\u2019deki Warwick \u00dcniversitesi\u2019nde g\u00f6revli ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar bu cismi g\u00f6zlemlemeye ba\u015flad\u0131lar; zira uzaya i\u015faret fi\u015fekleri sa\u00e7\u0131yor gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyordu. Fakat daha yak\u0131ndan incelendi\u011finde, k\u0131saca, y\u0131ld\u0131z \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n her 16.2 saatte bir azald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fcler.<\/p>\n
G\u00f6kbilimciler nesneye daha yak\u0131nda bakt\u0131klar\u0131nda, asl\u0131nda bu y\u0131ld\u0131z sisteminde benzer b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011fe sahip iki y\u0131ld\u0131z daha oldu\u011funu ve yaln\u0131zca birisinin bu \u015fekilde k\u0131sa s\u00fcreli karartma ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 fark ettiler; bu durum, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lara, y\u0131ld\u0131z\u0131n y\u00fczeyinde ya da y\u00fczeyin hemen \u00fczerinde koyu bir \u015fey oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcrd\u00fc. \u015eimdi, arXiv sitesinin \u00f6n bask\u0131 sayfas\u0131na g\u00f6nderilen bir makalede, astronomlar bu durum hakk\u0131nda bir a\u00e7\u0131klama sunuyorlar: Kahverengi c\u00fcce o kadar dar bir y\u00f6r\u00fcngeye sahip ki, y\u0131ld\u0131zlardan birinin y\u00f6r\u00fcngesindeki turunu yaln\u0131zca 16.2 saatte tamaml\u0131yor.<\/p>\n
Fransa\u2019n\u0131n Marsilya kentindeki \u2018Laboratoire d\u2019Astrophysique\u2019 (Astrofizik Laboratuvar\u0131) kurumunda bir g\u00f6kbilimci olan ve ara\u015ft\u0131rmaya dahil olmayan Hugh Osborn, ara\u015ft\u0131rma grubundaki astronomlar\u0131n, kahverengi c\u00fcceden yay\u0131lan karma\u015f\u0131k yap\u0131daki \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n ve iki k\u00fc\u00e7\u00fck gen\u00e7 y\u0131ld\u0131z\u0131n asl\u0131nda nereden geldi\u011fini \u00e7\u00f6zerek, bu sistemden yay\u0131lan kafa kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 sinyali ayr\u0131\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n \u00e7ok etkileyici oldu\u011funu ifade ediyor.<\/p>\n
Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar bu olay\u0131 \u00e7\u00f6zmek amac\u0131yla, d\u0131\u015f gezegenleri saptamak i\u00e7in kullan\u0131lana benzeyen bir y\u00f6ntem uygulad\u0131lar: Kahverengi c\u00fccenin ana y\u0131ld\u0131z\u0131 ve D\u00fcnya aras\u0131ndaki ge\u00e7i\u015fini g\u00f6zlemleyerek, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n ne kadar azald\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7t\u00fcler. I\u015f\u0131ktaki azalma, \u201cge\u00e7i\u015f\u201d sinyalinin bir g\u00f6stergesi; yan\u0131 s\u0131ra, y\u0131ld\u0131zda ya\u015fanan k\u0131sa s\u00fcreli ve k\u0131smi tutulma, g\u00fc\u00e7l\u00fc bir teleskopla dahi do\u011frudan g\u00f6r\u00fclemeyecek d\u00fczeyde k\u00fc\u00e7\u00fck ve karanl\u0131k bir olay.<\/p>\n
Live Science\u2019a deme\u00e7 veren Osborn, \u201cBu sistemi tespit etmek, san\u0131r\u0131m i\u015fin kolay k\u0131sm\u0131,\u201d diyor. \u201cY\u0131ld\u0131z \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck ve kahverengi c\u00fcce ona k\u0131yasla daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu i\u00e7in, ge\u00e7i\u015f sinyali asl\u0131nda (geceleri g\u00f6ky\u00fcz\u00fcnde yap\u0131lan g\u00f6zlemlerde tespit edilen al\u0131\u015f\u0131lm\u0131\u015f bir d\u0131\u015f gezegeninkinden) neredeyse 10 kat daha b\u00fcy\u00fck.\u201d<\/p>\n
Di\u011fer yandan, bir kez ge\u00e7i\u015f sinyalini tespit etti\u011finizde, bunun ne oldu\u011funu anlaman\u0131z da gerekiyor. \u0130\u015fin zor k\u0131sm\u0131 i\u015fte buras\u0131; \u00e7\u00fcnk\u00fc kahverengi c\u00fccelerin ge\u00e7i\u015f sinyalleri gayet tuhaf. \u00d6ncelikle, i\u00e7 \u0131s\u0131lar\u0131ndan ve yak\u0131nlar\u0131ndaki y\u0131ld\u0131zlar\u0131n s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131ndan dolay\u0131 hafif bi\u00e7imde parlama e\u011filimi g\u00f6steriyorlar.<\/p>\n
Osborn, \u201cAl\u0131\u015f\u0131lm\u0131\u015f bir kahverengi c\u00fccenin s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131, g\u00f6zlerinize siyah gibi g\u00f6r\u00fcnen \u0131l\u0131k su ile k\u0131rm\u0131z\u0131 renkte hafif\u00e7e parlayan bir kamp ate\u015fi aras\u0131nda bir yerdedir,\u201d diyor. \u201c(Bu sistem) ba\u011flam\u0131nda, kahverengi c\u00fcce, y\u00f6r\u00fcngesinde d\u00f6nd\u00fc\u011f\u00fc y\u0131ld\u0131z taraf\u0131ndan \u0131s\u0131t\u0131l\u0131yor, yani nesnenin g\u00fcnd\u00fcz k\u0131sm\u0131ndaki y\u00fczeyi s\u0131cak ve k\u0131rm\u0131z\u0131 bir renkte parl\u0131yor olmal\u0131. Gece taraf\u0131 ise daha koyu renkte olabilir; fakat s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131n bir k\u0131sm\u0131 r\u00fczg\u00e2rlarla emilir ve buray\u0131 da \u0131s\u0131t\u0131r.\u201d<\/p>\n
Osborn, ger\u00e7ekte neye bakt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 anlamak i\u00e7in t\u00fcm bu farkl\u0131 fakt\u00f6rlerin hesaba kat\u0131lmas\u0131n\u0131n g\u00f6kbilimciler a\u00e7\u0131s\u0131ndan zorlu bir i\u015f oldu\u011funu ifade ediyor.<\/p>\n
Osborn, herhangi bir kahverengi c\u00fccenin tespit edilmesinin heyecan verici oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. Bu nesneler, J\u00fcpiter\u2019den ya da bilim insanlar\u0131n\u0131n tipik diye nitelendirdi\u011fi b\u00fcy\u00fck d\u0131\u015f gezegenlerden onlarca kat daha b\u00fcy\u00fck; fakat bir y\u0131ld\u0131z gibi n\u00fckleer f\u00fczyonla \u0131\u015f\u0131k yayacak d\u00fczeyde a\u011f\u0131r de\u011filler. Osborn, bu b\u00fcy\u00fck boyutlar\u0131ndan dolay\u0131 y\u0131ld\u0131zlar\u0131n \u00f6n\u00fcnden ge\u00e7i\u015flerini saptamak kolay olabilir diyor. Ancak bu durum nadir g\u00f6r\u00fcl\u00fcr: Bunun gibi y\u0131ld\u0131zlar\u0131n \u00f6n\u00fcnden 20\u2019den az ge\u00e7i\u015f ke\u015ffedildi ve galaksinin ba\u015fka yerlerinde yaln\u0131zca 1.000 civar\u0131nda (kahverengi c\u00fcce) ke\u015ffedildi.<\/p>\n
Buna kar\u015f\u0131l\u0131k, g\u00f6kbilimciler bug\u00fcne dek binlerce d\u0131\u015f gezegen buldular. Bu sebeple, bilim insanlar\u0131, en az\u0131ndan uzay\u0131n bu b\u00f6lgesinde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6zlemleyebilece\u011fimiz bir t\u00fcr \u201ckahverengi c\u00fcce \u00e7\u00f6l\u00fc\u201d oldu\u011fundan s\u00f6z ediyorlar.<\/p>\n
Osborn, \u201cOnlardan \u00e7ok az\u0131n\u0131 ke\u015ffetmi\u015f olmam\u0131z\u2026 onlar\u0131 \u0131skalad\u0131\u011f\u0131m\u0131z i\u00e7in de\u011fil, son derece nadir bulunmalar\u0131ndan kaynaklan\u0131yor olmal\u0131,\u201d diyor. Osborn, bu durumun, \u00f6zellikle de ev sahibi y\u0131ld\u0131z\u0131na yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 nedeniyle, kahverengi bir c\u00fcce i\u00e7in bile garip oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. Kahverengi c\u00fcce, sistemdeki di\u011fer y\u0131ld\u0131z\u0131n \u00e7ekim etkisiyle dar y\u00f6r\u00fcngesine itilmi\u015f gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. \u015eimdi, ev sahibi y\u0131ld\u0131z\u0131 ile m\u00fckemmel bir \u015fekilde senkronize halde iki g\u00f6kcismi d\u00f6n\u00fcyor ve sanki bir iple birbirlerine ba\u011fl\u0131ym\u0131\u015f gibi gezegenin bir taraf\u0131 daima y\u0131ld\u0131z\u0131n ayn\u0131 y\u00fcz\u00fcyle kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya olacak \u015fekilde y\u00f6r\u00fcngesinde yol al\u0131yor.<\/p>\n
\u0130lgin\u00e7 bi\u00e7imde, Osborn, \u201cKahverengi c\u00fccenin y\u00f6r\u00fcngesinin y\u0131ld\u0131z\u0131n y\u00f6r\u00fcngesini de \u2018d\u00f6nd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc\u2019 anla\u015f\u0131l\u0131yor,\u201d diyor.Osborn, uydular\u0131n genellikle ev sahibi y\u0131ld\u0131zlar\u0131 \u00fczerinde bu t\u00fcr etkilere sahip olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ekliyor.<\/p>\n
Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, iki cismin bu \u015fekilde senkronize oldu\u011funu s\u00f6yleyebiliyorlar; zira ev sahibi y\u0131ld\u0131z\u0131n y\u00fczeyindeki di\u011fer g\u00f6lgeler (muhtemelen g\u00fcne\u015f lekeleri) baz\u0131 g\u00f6zlemlerde ayn\u0131 16.2 saatlik d\u00f6ng\u00fcde birlikte d\u00f6n\u00fcyor gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. (Bu, ara\u015ft\u0131rmay\u0131 bu denli zorla\u015ft\u0131ran aldat\u0131c\u0131 unsurlardan daha fazlas\u0131n\u0131 ifade ediyor.)<\/p>\n
Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, zaman ge\u00e7tik\u00e7e, ev sahibi y\u0131ld\u0131z\u0131n manyetik kuvvetlerinin kahverengi c\u00fccenin y\u00f6r\u00fcngesini yava\u015flataca\u011f\u0131n\u0131, ayr\u0131ca y\u00f6r\u00fcngenin daralmas\u0131na ve ge\u00e7i\u015flerin daha d\u00fczenli bi\u00e7imde ger\u00e7ekle\u015fmesine yol a\u00e7aca\u011f\u0131n\u0131 ifade ediyorlar. Nihayetinde, (en az\u0131ndan y\u0131ld\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan) \u00e7ok da uzak olmayan bir gelecekte, kahverengi c\u00fccenin y\u00f6r\u00fcngesi tamamen \u00e7\u00f6kecek ve ev sahibi y\u0131ld\u0131z\u0131na \u2018d\u00fc\u015fecek\u2019 (y\u0131ld\u0131zla birle\u015fecek).<\/p>\n
Ortaya \u00e7\u0131kacak olan havai fi\u015fek g\u00f6sterisi -bir bowling topunun s\u00fcper s\u0131cak plazmadan olu\u015fan dev bir su balonuna \u00e7arpmas\u0131na benzeyen bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc- ger\u00e7ekle\u015fti\u011finde, ya\u015fanacak \u015fey, o tarihte hayatta olan g\u00f6kbilimciler i\u00e7in muhte\u015fem bir g\u00f6steri olacak.<\/p>\n
Bununla beraber, Osborn, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131n sistemdeki iki ger\u00e7ek y\u0131ld\u0131z\u0131n ger\u00e7ekten de kendi y\u00f6r\u00fcngelerinde kilitlenip kilitlenmediklerini bir kez daha kontrol etmek istediklerini s\u00f6zlerine ekliyor.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
G\u00f6kcismi NGTS-7 olarak adland\u0131r\u0131l\u0131yor ve \u00e7o\u011fu teleskop i\u00e7in tek bir y\u0131ld\u0131z gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. \u0130ngiltere\u2019deki Warwick \u00dcniversitesi\u2019nde g\u00f6revli ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar bu cismi g\u00f6zlemlemeye ba\u015flad\u0131lar; zira uzaya i\u015faret fi\u015fekleri sa\u00e7\u0131yor gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyordu. Fakat daha yak\u0131ndan incelendi\u011finde, k\u0131saca, y\u0131ld\u0131z \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n her 16.2 saatte bir azald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fcler. G\u00f6kbilimciler nesneye daha yak\u0131nda bakt\u0131klar\u0131nda, asl\u0131nda bu y\u0131ld\u0131z sisteminde benzer b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011fe sahip iki […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-99710","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n