D\u00fcnya, asteroidlerden ve kuyruklu y\u0131ld\u0131zlardan olu\u015fan bir ate\u015f hatt\u0131n\u0131n i\u00e7erisinde bulunuyor, ancak bunlar\u0131n bir\u00e7o\u011fu hen\u00fcz onlarca kilometre \u00fcst\u00fcm\u00fczdeyken yan\u0131p yok oluyor. Fakat nadiren de olsa bazen bunlardan b\u00fcy\u00fck olanlar\u0131 bu hatt\u0131 ge\u00e7meyi ba\u015far\u0131yor.<\/p>\n
Ge\u00e7ti\u011fimiz sene 18 Aral\u0131k’ta, Rusya’n\u0131n do\u011fu yakas\u0131nda da tam olarak bu ger\u00e7ekle\u015fti. Bir asteroidin infilak etmesiyle Bering Denizi’nin \u00fcst\u00fcnde devasa bir patlama meydana geldi. Bu patlamada meydana gelen enerji, Hiroshima’n\u0131n yakla\u015f\u0131k olarak on kat\u0131yd\u0131.<\/p>\n
Aral\u0131k ay\u0131ndaki patlama, t\u0131pk\u0131 \u015eubat 2013’te \u00c7elyabinsk’te oldu\u011fu gibi bir \u015fehrin yak\u0131nlar\u0131nda ger\u00e7ekle\u015fti. D\u00fcnyan\u0131n uzak bir k\u00f6\u015fesinde meydana geldi\u011fi i\u00e7in \u00fc\u00e7 aydan daha uzun bir s\u00fcre boyunca dikkat edilmemi\u015fti. Ta ki 50. Ay ve Gezegensel Bilim Konferans\u0131’nda detaylar ortaya \u00e7\u0131kana kadar.<\/p>\n
Peki, bu asteroid nereden gelmi\u015fti? Bunu her \u015fey ger\u00e7ekle\u015ftikten sonra anlamak olduk\u00e7a g\u00fc\u00e7.<\/p>\n
G\u00fcne\u015f Sistemi, gezegenlerin olu\u015fumundan kalan materyaller ile \u00e7evrili durumunda. Bunlar\u0131n b\u00fcy\u00fck bir \u00e7o\u011funlu\u011fu D\u00fcnya’dan olduk\u00e7a uzaktaki Asteroid Ku\u015fa\u011f\u0131, Edgeworth Kuiper Ku\u015fa\u011f\u0131 ve Oort Bulutu gibi sabit rezervuarlarda s\u0131k\u0131\u015f\u0131p kalm\u0131\u015f durumda.<\/p>\n
Bu rezervuarlar, gezegenler aras\u0131 uzaya devaml\u0131 olarak objeler s\u0131zd\u0131r\u0131yorlar, y\u00f6r\u00fcngelere taze \u00e7\u00f6pler enjekte ediyorlar. \u0130\u00e7 G\u00fcne\u015f Sistemi, asteroid ve kuyruklu y\u0131ld\u0131zlar\u0131n tozlar\u0131ndan olu\u015fan bir \u00e7\u00f6pl\u00fckte y\u00fcz\u00fcyor.<\/p>\n
\u00c7\u00f6pl\u00fc\u011f\u00fcn b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 olduk\u00e7a zarars\u0131z, 65 milyon y\u0131l \u00f6nce dinozorlar\u0131n yok olmas\u0131na sebep olan devasa etkiler olu\u015fturabilenler ise olduk\u00e7a nadir.<\/p>\n
2013 y\u0131l\u0131nda \u00c7elyabinsk’in \u00fcst\u00fcnde patlayan 10 bin tonluk asteroid, 1.500 insan\u0131n yaralanmas\u0131na ve yakla\u015f\u0131k 7.000 binan\u0131n hasar almas\u0131na sebep olmu\u015ftu. \u015eans eseri bu kazada kimse hayat\u0131n\u0131 kaybetmemi\u015fti. Bu tarz olaylar\u0131n ne s\u0131kl\u0131kla ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi hen\u00fcz kesin olarak bilinmiyor ancak 1908 y\u0131l\u0131nda Tunguska’da meydana gelen ve 2.000 km2 alan\u0131 etkileyen devasa patlamalar\u0131n her birka\u00e7 y\u00fczy\u0131lda bir meydana geldi\u011fi tahmin ediliyor.<\/p>\n
B\u00f6yle bir \u015fey bulundu\u011funda, bu objenin y\u00f6r\u00fcngesi belirlenmeli ve \u00e7arp\u0131\u015fman\u0131n olas\u0131 m\u0131 yoksa muhtemel mi oldu\u011funu g\u00f6rmek i\u00e7in gelecekteki rotas\u0131 \u00f6ng\u00f6r\u00fclmeli. Dolay\u0131s\u0131yla bu tarz objeler ne kadar uzun g\u00f6zlemlenebilirse o kadar do\u011fru tahminlerde bulunulabilir.<\/p>\n
Ancak 2013’te \u00c7elyabinsk’te ve ge\u00e7en sene aral\u0131k ay\u0131nda tekrar tekrar g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi bu konuda hen\u00fcz \u00e7ok fazla ilerleyebilmi\u015f de\u011filiz. Potansiyel olarak tehlikeli nesnelerin katalo\u011fu g\u00fcn ge\u00e7tik\u00e7e b\u00fcy\u00fcyor ancak bunlar\u0131n b\u00fcy\u00fck bir \u00e7o\u011funlu\u011fu belirlenemiyor. Yani her an yine bu tarz ‘s\u00fcrprizlerle’ kar\u015f\u0131la\u015fabiliriz.<\/p>\n
E\u011fer ki birka\u00e7 g\u00fcn i\u00e7erisinde ger\u00e7ekle\u015fecek bir \u00e7arp\u0131\u015fma tespit edilebilirse, \u00e7arp\u0131\u015fman\u0131n nerede ve ne zaman ger\u00e7ekle\u015fece\u011fi konusunda \u00e7al\u0131\u015fma yap\u0131labilir. B\u00f6yle bir olay da ilk olarak 2008 y\u0131l\u0131nda g\u00f6kbilimcilerin, k\u00fc\u00e7\u00fck bir asteroidi ke\u015ffetmesiyle ger\u00e7ekle\u015fmi\u015fti. Asteroid, Sudan’\u0131n kuzeyi \u00fczerinden D\u00fcnya’n\u0131n atmosferine girmeden 19 saat \u00f6nce tespit edilmi\u015fti. Bir nesnenin olu\u015fturaca\u011f\u0131 tehdidi \u00f6l\u00e7meden \u00f6nce bu objenin orada oldu\u011funu bilmek gerekiyor. Ancak asteroidleri bulmak olduk\u00e7a zor.<\/p>\n
G\u00f6ky\u00fcz\u00fcnde yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalarda, y\u0131ld\u0131zlar\u0131n arkas\u0131nda hareket eden y\u0131ld\u0131z benzeri noktalar aran\u0131yor. B\u00fcy\u00fck asteroidler daha \u00e7ok g\u00fcne\u015f \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 yans\u0131t\u0131yor ve b\u00f6ylece g\u00f6ky\u00fcz\u00fcnde daha parlak bir nesne beliriyor.<\/p>\n
\u00c7elyabinsk ve Bering Denizi’nin \u00fcst\u00fcnde ger\u00e7ekle\u015fen patlamalardaki asteroidler s\u0131ras\u0131yla 20 metre ve 10 metre \u00e7ap\u0131ndayd\u0131. Olduk\u00e7a ufak olarak s\u0131n\u0131fland\u0131r\u0131labilecek olan bu objeler ancak gezegenimize yakla\u015ft\u0131\u011f\u0131nda belirlenebiliyor. Sonu\u00e7 olarak bu tarz patlamalar birer istisna olmaktan \u00e7ok birer kanun gibiler.<\/p>\n
Kendimizi bu tarz objelerden koruman\u0131n bir yolu daha var. Hayabusa, Hayabusa 2 ve OSIRIS-REx gibi g\u00f6revler, D\u00fcnya’ya yak\u0131n olan asteroidlere seyahat edilebilece\u011fini, y\u00fczeylerine inilebilece\u011fini ve etraf\u0131nda hareket edilebilece\u011fini g\u00f6sterdi.<\/p>\n
Bu noktadan, yollar\u0131n\u0131 sapt\u0131racak noktaya gelebilmek olduk\u00e7a kestirme say\u0131l\u0131r ancak ilgin\u00e7 bir \u015fekilde asteroidleri sapt\u0131rma fikri, asteroid madencili\u011fi ihtimaliyle olduk\u00e7a uyumlu. Yani bir asteroidden bir maden bulup \u00e7\u0131karmak i\u00e7in gereken teknoloji, asteroidin y\u00f6r\u00fcngesini de\u011fi\u015ftirmek i\u00e7in de gerekiyor.<\/p>\n
Hen\u00fcz bu noktada olmasak da insanl\u0131k tarihinde ilk kez kendi kaderimizi kendimiz kontrol etme imkan\u0131m\u0131z bulunuyor.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
D\u00fcnya, asteroidlerden ve kuyruklu y\u0131ld\u0131zlardan olu\u015fan bir ate\u015f hatt\u0131n\u0131n i\u00e7erisinde bulunuyor, ancak bunlar\u0131n bir\u00e7o\u011fu hen\u00fcz onlarca kilometre \u00fcst\u00fcm\u00fczdeyken yan\u0131p yok oluyor. Fakat nadiren de olsa bazen bunlardan b\u00fcy\u00fck olanlar\u0131 bu hatt\u0131 ge\u00e7meyi ba\u015far\u0131yor. Ge\u00e7ti\u011fimiz sene 18 Aral\u0131k’ta, Rusya’n\u0131n do\u011fu yakas\u0131nda da tam olarak bu ger\u00e7ekle\u015fti. Bir asteroidin infilak etmesiyle Bering Denizi’nin \u00fcst\u00fcnde devasa bir patlama […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-90463","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n