{"id":87507,"date":"2019-04-28T09:22:21","date_gmt":"2019-04-28T07:22:21","guid":{"rendered":"https:\/\/osr.org\/?p=87507"},"modified":"2019-04-28T09:22:21","modified_gmt":"2019-04-28T07:22:21","slug":"hidrojen-gazi-ve-yildizlarin-var-olusu","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/hidrojen-gazi-ve-yildizlarin-var-olusu\/","title":{"rendered":"Hidrojen gaz\u0131 ve y\u0131ld\u0131zlar\u0131n var olu\u015fu"},"content":{"rendered":"
Hidrojen evrenin k\u00fctlece %75’ini, atom say\u0131ca %90’n\u0131 olu\u015fturur ve bu oranlar\u0131yla evrende en \u00e7ok bulunan elementtir. Bu element y\u0131ld\u0131zlarda, dev gaz gezegenlerinde b\u00fcy\u00fck miktarda bulunur. Molek\u00fcler hidrojen bulutlar\u0131 y\u0131ld\u0131zlar\u0131n olu\u015fumuyla ba\u011flant\u0131l\u0131d\u0131r. Hidrojen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n proton-proton n\u00fckleer f\u00fczyon reaksiyonuyla enerji \u00fcretmesinde \u00f6nemli rol oynar.<\/p>\n
Evrende hidrojen atomik ya da plazma halinde bulunur. Plazma hali atomik halinden olduk\u00e7a farkl\u0131d\u0131r. Bu halde hidrojen elektronu ve protonu ba\u011fl\u0131 de\u011fildir ve bu olduk\u00e7a y\u00fcksek elektrik iletkenli\u011fi ve \u0131\u015f\u0131k yay\u0131l\u0131m\u0131na (g\u00fcne\u015f ve di\u011fer y\u0131ld\u0131zlar \u0131\u015f\u0131k yayar) sahiptir. Y\u00fckl\u00fc partik\u00fcller elektrik ve manyetik alanlarda olduk\u00e7a etkilenirler. Mesela, g\u00fcne\u015f r\u00fczgar\u0131nda d\u00fcnyan\u0131n magnetospheri ile etkile\u015ferek Birkeland ak\u0131mlar\u0131 ve auroraya yol a\u00e7arlar. Uzayda hidrojen n\u00f6tral atomik halde bulunur.<\/p>\n
Normal \u015fartlar alt\u0131nda hidrojen biatomik gaz (H2) halinde bulunur. Hafifli\u011fi nedeniyle di\u011fer daha a\u011f\u0131r gazlara g\u00f6re yer\u00e7ekimi kuvvetinden kolayca kurtulur. Bu nedenle d\u00fcnya atmosferinde hidrojen gaz\u0131 oran\u0131 olduk\u00e7a d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr (hacimce 1 ppm). Hidrojen atomu ve H2 molek\u00fcl\u00fc uzayda bolca bulundu\u011fu halde d\u00fcnya da bunlar\u0131n \u00fcretimi ve safla\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 olduk\u00e7a g\u00fc\u00e7t\u00fcr. B\u00fct\u00fcn bunlara ra\u011fmen hidrojen d\u00fcnyada en \u00e7ok bulunan \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc elementtir. yery\u00fcz\u00fcndeki hidrojen su, hidrokarbonlar gibi kimyasal bile\u015fiklerin i\u00e7inde bulunur. Hidrojen gaz\u0131 baz\u0131 bakteri ve algae taraf\u0131ndan \u00fcretilir. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde methan gaz\u0131 \u00f6nemi artan bir hidrojen kayna\u011f\u0131d\u0131r.<\/p>\n
60 ya\u015f\u0131ndaki bir kad\u0131n, 5 bin \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakl\u0131ktaki bir nebulan\u0131n\u00a0foto\u011fraf\u0131n\u0131\u00a0\u00e7ekerek,\u00a0NASA\u2019n\u0131n foto\u011fraf yar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 kazand\u0131.Yar\u0131\u015fmaya Man\u015f Adalar\u0131\u2019ndaki evinin bah\u00e7esinde \u00e7ekti\u011fi Rozet\u00a0 Nebulas\u0131n\u0131n foto\u011fraf\u0131yla ba\u015fvuran Jean Dean, kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyunca \u00e7ok \u015fa\u015f\u0131rd\u0131.Samanyolu galaksisinin Monoceros b\u00f6lgesinde yer alan, 950 trilyon kilometre \u00e7ap\u0131ndaki nebulay\u0131(bulutsu)\u00a0g\u00f6r\u00fcnt\u00fclemek i\u00e7in 12 saatlik pozlamaya ihtiya\u00e7 duyan amat\u00f6r\u00a0astronom,\u00a0s\u00f6z konusu foto\u011fraf\u0131 \u00e7ekmek i\u00e7in\u00a05 gece u\u011fra\u015ft\u0131.Emekli bir okyanus bilimci olan Dean, \u00e7ekti\u011fi foto\u011fraf\u0131n \u201cG\u00fcn\u00fcn Astronomi Foto\u011fraf\u0131\u201d olarak yay\u0131mlanmas\u0131ndan birka\u00e7 saat \u00f6nce e-postayla bilgilendirildi\u011fini s\u00f6yledi.Bu t\u00fcr aktivitelerin ayn\u0131 zamanda e\u011fitim arac\u0131 oldu\u011funu s\u00f6yleyen Dean konuyla ilgili \u015fu a\u00e7\u0131klamalarda bulundu:\u201c\u0130nsanlar genelde y\u0131ld\u0131zlar aras\u0131ndaki uzay\u0131n bo\u015f oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Asl\u0131nda bu bo\u015fluklarda hidrojen gibi gazlar ve y\u0131ld\u0131z tozu i\u00e7eren geni\u015f ve fazlas\u0131yla yo\u011fun bulutlar bulunuyor. (…) Bunlar yeni y\u0131ld\u0131zlar\u0131n do\u011fum yerleri olduklar\u0131 i\u00e7in \u00e7ok \u00f6nemli. Gezegenleri ve Aylar\u0131yla birlikte G\u00fcne\u015f Sistemlerinin olu\u015fumunu ve b\u00f6ylece ya\u015fam ihtimalini ba\u015flat\u0131yor.\u201dNASA, 1995\u2019ten bu yana, G\u00fcn\u00fcn Astronomi Foto\u011fraf\u0131\u2019n\u0131 (APOD – Astronomy Picture of the Day) se\u00e7iyor. Se\u00e7ilen foto\u011fraflar, ajans\u0131n internet sitesinde sergileniyor. Kaynak: NASA a\u00e7\u0131klad\u0131: Ya\u015fl\u0131 kad\u0131n evinin bah\u00e7esinde “G\u00fcn\u00fcn Astronomi Foto\u011fraf\u0131”n\u0131 \u00e7ekti <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Hidrojen evrenin k\u00fctlece %75’ini, atom say\u0131ca %90’n\u0131 olu\u015fturur ve bu oranlar\u0131yla evrende en \u00e7ok bulunan elementtir. Bu element y\u0131ld\u0131zlarda, dev gaz gezegenlerinde b\u00fcy\u00fck miktarda bulunur. Molek\u00fcler hidrojen bulutlar\u0131 y\u0131ld\u0131zlar\u0131n olu\u015fumuyla ba\u011flant\u0131l\u0131d\u0131r. Hidrojen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n proton-proton n\u00fckleer f\u00fczyon reaksiyonuyla enerji \u00fcretmesinde \u00f6nemli rol oynar. Evrende hidrojen atomik ya da plazma halinde bulunur. Plazma hali atomik halinden olduk\u00e7a […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-87507","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n