{"id":50060,"date":"2019-02-03T18:08:40","date_gmt":"2019-02-03T16:08:40","guid":{"rendered":"https:\/\/osr.org\/?p=50060\/"},"modified":"2019-02-03T18:13:30","modified_gmt":"2019-02-03T16:13:30","slug":"degisen-yildizlar-ve-ozellikleri","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/degisen-yildizlar-ve-ozellikleri\/","title":{"rendered":"De\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar ve \u00f6zellikleri"},"content":{"rendered":"
2000 y\u0131l\u0131na kadar 30,000’in \u00fczerinde de\u011fi\u015fken y\u0131ld\u0131z bulunup kataloglanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca 14,000 kadar ba\u015fka y\u0131ld\u0131zda parlakl\u0131k de\u011fi\u015fiminden \u015f\u00fcphelenilmektedir. G\u00fcne\u015fimiz ve Kutup Y\u0131ld\u0131z\u0131 dahil olmak \u00fczere bir\u00e7ok y\u0131ld\u0131z\u0131n, yeterli duyarl\u0131l\u0131kta \u00f6l\u00e7\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde, parlakl\u0131klar\u0131 de\u011fi\u015fmektedir.<\/p>\n
De\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n k\u0131sa zaman \u00f6l\u00e7eklerinde (veya anl\u0131k) olu\u015fan de\u011fi\u015fimlerine ait parametreler, evrimleri boyunca daha uzun zaman \u00f6l\u00e7ekli de\u011fi\u015fimler de g\u00f6sterebilmektedir. \u00d6rne\u011fin bile\u015fenleri aras\u0131nda madde al\u0131\u015fveri\u015fi olan k\u0131sa d\u00f6nemli bir \u00e7ift y\u0131ld\u0131z\u0131n fotometrik ve tayfsal g\u00f6zlemlerinde bu etkinli\u011fe ili\u015fkin izler k\u0131sa zaman \u00f6l\u00e7eklerinde de\u011fi\u015fimler yarat\u0131rken, uzun vadede sistemin y\u00f6r\u00fcnge d\u00f6neminin de\u011fi\u015fim g\u00f6stermesine neden olacakt\u0131r. Delta Scuti (\u03b4 Scuti) t\u00fcr\u00fc zonklayan bir de\u011fi\u015fenin, zonklama d\u00f6neminin s\u00fcresi, y\u0131ld\u0131z evrimle\u015ftik\u00e7e g\u00f6sterece\u011fi \u00e7ap de\u011fi\u015fiminden etkilenecektir. De\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n tipik fotometrik parametrelerinin, uzun zaman \u00f6l\u00e7ekleri i\u00e7inde izlenmesi, parlakl\u0131k ve renk de\u011fi\u015fimine neden olan fiziksel s\u00fcre\u00e7lerin daha iyi anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flayacakt\u0131r. Ancak eldeki g\u00f6zlemsel veri miktar\u0131, bu anlamda bir irdeleme i\u00e7in hen\u00fcz yeterli boyutlarda de\u011fildir ve g\u00f6zlemlerin b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 gelecek ku\u015faklara miras olarak b\u0131rak\u0131lmaktad\u0131r. Bu a\u00e7\u0131dan bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda de\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n uzun zaman aral\u0131\u011f\u0131na da\u011f\u0131lm\u0131\u015f kesintisiz g\u00f6zlemlerinin yap\u0131lmas\u0131 ve bu g\u00f6zlemlerin sistematik olarak ar\u015fivlenmesi b\u00fcy\u00fck \u00f6nem ta\u015f\u0131maktad\u0131r.<\/p>\n
De\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131z isimleri, Uluslararas\u0131 Astronomi Birli\u011fi (I.A.U.) taraf\u0131ndan atanan bir komite taraf\u0131ndan belirlenir. Adland\u0131rma, bir tak\u0131my\u0131ld\u0131z i\u00e7indeki de\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n ke\u015ffedilme s\u0131ras\u0131na g\u00f6re yap\u0131l\u0131r. Bulunan y\u0131ld\u0131z\u0131n e\u011fer Yunan harfi ile ba\u015flayan ismi varsa, y\u0131ld\u0131z o adla an\u0131lmaya devam eder. Aksi takdirde, bir tak\u0131my\u0131ld\u0131zdaki ilk de\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131z R harfi ile adland\u0131r\u0131l\u0131r, ondan sonraki S olur ve bu \u015fekilde Z’ye kadar devam eder. Bir sonraki y\u0131ld\u0131z RR olarak isimlendirilir, sonra RS’den RZ’ye kadar; SS’den SZ’ye kadar adland\u0131rma devam eder ve b\u00f6ylece ZZ’ye gelinir. Bundan sonra alfabede ba\u015fa d\u00f6n\u00fcl\u00fcr, ve AA, AB ile ba\u015flay\u0131p QZ’ye kadar devam eder. J harfinin kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 bu sistem 334 ismi kapsar. Samanyolu’ndaki baz\u0131 tak\u0131my\u0131ld\u0131zlarda o kadar \u00e7ok de\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131z vard\u0131r ki, bunlar i\u00e7in ek terimler gerekmektedir. QZ’den sonraki de\u011fi\u015fenler V335, V336 vb. olarak adland\u0131r\u0131l\u0131rlar. Sonra y\u0131ld\u0131zlar\u0131 simgeleyen harfler tak\u0131my\u0131ld\u0131z\u0131n latince ad\u0131n\u0131n \u2013in hali ile birle\u015ftirilir. En yayg\u0131n olarak, AAVSO’ya yollanacak raporlarda zorunlu oldu\u011fu gibi, \u00fc\u00e7 harflik k\u0131saltma kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n
Zonklayan de\u011fi\u015fenler y\u00fczey katmanlar\u0131nda d\u00f6nemsel geni\u015fleme g\u00f6steren y\u0131ld\u0131zlard\u0131r. Zonklamalar, radyal (merkezden yay\u0131lan) ya da radyal olmayan \u015fekildedir. Radyal at\u0131ml\u0131 bir y\u0131ld\u0131z\u0131n bi\u00e7imi k\u00fcresel kal\u0131r, oysaki radyal olmayan at\u0131mlar yapan bir y\u0131ld\u0131z, d\u00f6nemsel olarak k\u00fcresellikten sapabilir. A\u015fa\u011f\u0131daki zonklayan de\u011fi\u015fken y\u0131ld\u0131z tipleri, at\u0131m d\u00f6nemleri, k\u00fctleleri ve y\u0131ld\u0131z etraf\u0131ndaki evrimsel durumlar\u0131 ile at\u0131m karakterleri bak\u0131m\u0131ndan birbirlerinden ayr\u0131labilir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
2000 y\u0131l\u0131na kadar 30,000’in \u00fczerinde de\u011fi\u015fken y\u0131ld\u0131z bulunup kataloglanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca 14,000 kadar ba\u015fka y\u0131ld\u0131zda parlakl\u0131k de\u011fi\u015fiminden \u015f\u00fcphelenilmektedir. G\u00fcne\u015fimiz ve Kutup Y\u0131ld\u0131z\u0131 dahil olmak \u00fczere bir\u00e7ok y\u0131ld\u0131z\u0131n, yeterli duyarl\u0131l\u0131kta \u00f6l\u00e7\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde, parlakl\u0131klar\u0131 de\u011fi\u015fmektedir. De\u011fi\u015fen y\u0131ld\u0131zlar\u0131n k\u0131sa zaman \u00f6l\u00e7eklerinde (veya anl\u0131k) olu\u015fan de\u011fi\u015fimlerine ait parametreler, evrimleri boyunca daha uzun zaman \u00f6l\u00e7ekli de\u011fi\u015fimler de g\u00f6sterebilmektedir. \u00d6rne\u011fin bile\u015fenleri aras\u0131nda madde […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-50060","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n