13 Haziran 2021 g\u00fcn\u00fc Hubble Uzay Teleskobu, ne yaz\u0131k ki bozularak kendini \u201cg\u00fcvenli moda\u201d ald\u0131. O g\u00fcnden bu yana NASA, insan\u0131 Evren\u2019in derinlikleriyle tan\u0131\u015ft\u0131rm\u0131\u015f bu \u00f6nemli teleskobu yeniden ba\u015flatmak i\u00e7in say\u0131s\u0131z deneme yapt\u0131; ama ne yaz\u0131k ki hepsi ba\u015far\u0131s\u0131z oldu. Haftalarca sorunu tespit etmeye \u00e7al\u0131\u015fan ekip, nihayet sorunun kayna\u011f\u0131n\u0131 bulmay\u0131 ba\u015fard\u0131: Uzay teleskobunun G\u00fc\u00e7 Kontrol \u00dcnitesi (\u0130ng: “Power Control Unit” ya da k\u0131saca “PCU”) ar\u0131zaland\u0131 ve bu nedenle bilimsel ekipmanlara da\u011f\u0131t\u0131lan g\u00fcc\u00fc d\u00fczg\u00fcn kontrol edemiyor.<\/p>\n
Bu \u00fcnite, Bilim Enstr\u00fcmanlar\u0131 Y\u00f6netim ve Veri \u0130\u015fleme (\u0130ng: “Science Instrument Command and Data Handling” veya k\u0131saca “SI C&DH”) isimli bir di\u011fer \u00fcnite i\u00e7inde bulunuyor. Bunun g\u00f6revi, Hubble Uzay Teleskobu \u00fczerindeki b\u00fct\u00fcn bilimsel enstr\u00fcmanlar\u0131n kontrol\u00fc, takibi ve koordinasyonu. G\u00fc\u00e7 \u00fcnitesi bilgisayar\u0131 bozuldu\u011fu g\u00fcn (13 Haziran’da) b\u00fct\u00fcn bilimsel enstr\u00fcmanlar “g\u00fcvenli moda” ge\u00e7tiler. Bu s\u00fcre\u00e7te yap\u0131lan m\u00fcdahaleler Hubble’\u0131n g\u00fc\u00e7 \u00fcnitesini geri getiremedi\u011fi i\u00e7in, bir noktada enstr\u00fcmanlar\u0131n voltaj seviyesi 5 Volt’un alt\u0131na d\u00fc\u015ft\u00fc ve bu da ikincil bir koruma devresini devreye sokarak, g\u00fc\u00e7 bilgisayar\u0131n\u0131n t\u00fcm i\u015flemleri durdurmas\u0131yla sonu\u00e7land\u0131.<\/p>\n
Y\u0131ld\u0131zlar aras\u0131nda Hubble ne yapacak?<\/span><\/h2>\n Asl\u0131nda Hubble ilk defa bozulmuyor. Bug\u00fcne kadar \u00e7ok defa bozuldu ve hepsinde er ya da ge\u00e7 sorun bulundu ve \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. \u00d6rne\u011fin daha bu y\u0131l\u0131n mart ay\u0131nda ya\u015fanan bir di\u011fer ar\u0131za nedeniyle Hubble 1 haftal\u0131\u011f\u0131na kapanmak zorunda kald\u0131. Hubble\u2019da ya\u015fanabilecek daha b\u00fcy\u00fck sorunlar\u0131n da \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fc var: Astronot g\u00f6ndermek! James Webb\u2019den farkl\u0131 olarak Hubble, D\u00fcnya y\u00f6r\u00fcngesine \u00e7ok yak\u0131n bir g\u00f6zlemevi oldu\u011fu i\u00e7in, gerekti\u011finde astronot g\u00f6nderip tamir etmek de m\u00fcmk\u00fcn oluyor; tabii bu \u00e7ok masrafl\u0131 bir i\u015f, dolay\u0131s\u0131yla her zaman kolay verilen bir karar olmuyor. Bug\u00fcne kadar Hubble\u2019a g\u00f6nderilen g\u00f6revler sayesinde uzaydaki g\u00f6zlemevi; yeni enstr\u00fcmanlar, kameralar, spektrograflar, bataryalar ve hatta bilgisayarlar edindi. \u0130\u015fte bu geli\u015ftirmelerin meyveleri \u015fimdi toplan\u0131yor: G\u00fc\u00e7 Kontrol \u00dcnitesi’nin bozulmas\u0131 sonras\u0131, bu g\u00f6revlerden biriyle tamir edilebilen yedek \u00fcniteye ge\u00e7me karar\u0131 al\u0131nd\u0131. Ancak bu ge\u00e7i\u015f kolay de\u011fildi, g\u00fcnlerce u\u011fra\u015fmay\u0131 gerektiren ve \u00e7al\u0131\u015fmama ihtimali olan bir prosed\u00fcrd\u00fc. Neyse ki Hubble, ba\u015far\u0131yla yedek \u00fcniteye ge\u00e7ebildi ve normal \u00e7al\u0131\u015fma s\u00fcrecine geri d\u00f6nebildi.[1] <\/p>\n Ama bir sonraki badireyi de atlatabilecek mi? Bilmiyoruz. Eskiden Hubble ciddi bir \u015fekilde bozuldu\u011funda bu ikonik teleskoba g\u00f6nderebilece\u011fimiz bir uzay meki\u011fi program\u0131 vard\u0131. NASA bu program\u0131 sonland\u0131r\u0131p, uzaya ula\u015fma i\u015fini \u00f6zel firmalara b\u0131rakt\u0131ktan sonra uzay meki\u011fi program\u0131 sonland\u0131r\u0131ld\u0131. SpaceX gibi firmalar insanlar\u0131 ve d\u00fcz y\u00fckleri Uluslararas\u0131 Uzay \u0130stasyonu’na g\u00f6ndermek konusunda \u00e7ok iyi olsalar da uzay meki\u011fi program\u0131yla g\u00f6nderilen mekikler gibi, geni\u015f robotik kollar\u0131 koyabilece\u011fimiz bir mekanizmaya sahip de\u011filler. Bu nedenle Hubble’\u0131 tamir etmek art\u0131k \u00e7ok daha zor. \u00d6rne\u011fin benzer bir g\u00fc\u00e7 kayb\u0131 2008 y\u0131l\u0131nda ya\u015fand\u0131\u011f\u0131nda, NASA \u00f6nce yedek bilgisayara ge\u00e7mi\u015fti, sonras\u0131nda bir di\u011fer sistem bozuldu\u011funda, 2009 y\u0131l\u0131nda (art\u0131k var olmayan uzay meki\u011fi program\u0131 ile) Hubble Uzay Teleskobu’na gidilmi\u015f ve gerekli tamirler yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n Her ne kadar yava\u015f yava\u015f \u00f6mr\u00fcn\u00fcn sonuna geliyor olsa da y\u0131llar boyunca Hubble \u00fczerinde yap\u0131lan tamir ve geli\u015ftirmeler, f\u0131rlat\u0131lmas\u0131ndan 30 y\u0131l sonra bile bu tarihi teleskobun ba\u015f d\u00f6nd\u00fcr\u00fcc\u00fc ke\u015fiflere kap\u0131 aralamas\u0131n\u0131 m\u00fcmk\u00fcn k\u0131l\u0131yor. San\u0131yoruz bunlar aras\u0131ndan etkileyici olan\u0131, Hubble\u2019\u0131n g\u00f6ky\u00fcz\u00fcnde ufac\u0131k ve pek de ilgi \u00e7ekici olmayan bir alana odaklan\u0131p (odakland\u0131\u011f\u0131 o b\u00f6lgeyi G\u00f6rsel-1\u2019de g\u00f6rebilirsiniz), buray\u0131 uzun bir s\u00fcre g\u00f6zleyerek foto\u011fraflamas\u0131 sonucu elde edilen enfes foto\u011fraf. G\u00f6rselde Ay, ger\u00e7ek boyutunda g\u00f6steriliyor. Yani g\u00f6ky\u00fcz\u00fcndeki ne kadar ufak bir alana bakt\u0131\u011f\u0131n\u0131 anlayabilirsiniz.<\/p>\n Kaynak: Evrim A\u011fac\u0131<\/p>\n