Gelecekte Samanyolu ile \u00e7arp\u0131\u015facak olan k\u00fc\u00e7\u00fck bir galaksi taraf\u0131ndan harekete ge\u00e7irilen gizemli bir y\u0131ld\u0131z uyan\u0131\u015f\u0131, karanl\u0131k maddenin s\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131karmak \u00fczere olabilir. G\u00f6kbilimciler taraf\u0131ndan haz\u0131rlanan yeni bir g\u00f6ky\u00fcz\u00fc haritas\u0131na g\u00f6re, \u2018galaksi halesi\u2019 ad\u0131 verilen bir b\u00f6lgede, Samanyolu\u2019nun merkezi diskinin spiral kollar\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda bulunan y\u0131ld\u0131zlar\u0131n izi, Samanyolu \u00e7evresindeki y\u00f6r\u00fcngede bir c\u00fcce galaksinin kozmik kayma ak\u0131\u015f\u0131yla birlikte ta\u015f\u0131n\u0131yor.<\/p>\n
B\u00fcy\u00fck Macellan Bulutu (LMC) diye adland\u0131r\u0131lan galaksi, D\u00fcnya\u2019dan yakla\u015f\u0131k 130 bin \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 mesafedeki bir y\u00f6r\u00fcngede d\u00f6n\u00fcyor ve arkas\u0131nda kalan kozmik materyalde bir canlanmay\u0131 harekete ge\u00e7iriyor. \u0130lk bak\u0131\u015fta, LMC\u2019nin izi sadece y\u0131ld\u0131zlardan olu\u015fuyor gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor olsa da, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, y\u0131ld\u0131zlar\u0131n yola \u00e7\u0131kmaya haz\u0131r olduklar\u0131n\u0131 biliyorlar. \u00c7ok daha b\u00fcy\u00fck, hi\u00e7bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclemeyen bir varl\u0131\u011f\u0131n i\u00e7inde beklemedeler.<\/p>\n
G\u00f6kbilimciler uzayda meydana gelen bu dalgalanmayla ilgileniyorlar; zira karanl\u0131k maddeden -evrende var olan maddenin b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131n\u0131 olu\u015fturan esrarengiz, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 yans\u0131tmayan maddeden- olu\u015fabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorlar. \u00d6ng\u00f6r\u00fcler, g\u00f6zle g\u00f6r\u00fclemeyen ve sadece k\u00fctle \u00e7ekimi arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla g\u00f6r\u00fclebilen maddeyle etkile\u015fime giren karanl\u0131k maddenin, galaksi halesinin her yerinde olmas\u0131 gerekti\u011fini dile getiriyor.<\/p>\n
Arizona \u00dcniversitesi\u2019nde doktora \u00f6\u011frencisi olan ara\u015ft\u0131rman\u0131n ortak yazar\u0131 Nicol\u00e1s Garavito-Camargo, yapt\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131klamada, \u201cBu uyan\u0131\u015f\u0131n karanl\u0131k maddeden olu\u015ftu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyoruz ve kendisiyle birlikte y\u0131ld\u0131zlar\u0131 da s\u00fcr\u00fckl\u00fcyor; onu bu \u015fekilde saptayabildik\u201d dedi.<\/p>\n
Karanl\u0131k maddenin k\u00fctle \u00e7ekimi etkisini evrenin tamam\u0131nda g\u00f6zlemleyebiliriz: Bu, galaksimizin hayati \u00f6neme sahip iskelesidir; y\u0131ld\u0131zlar\u0131 ve gezegenleri ona tutturur, b\u00f6ylece galaksi d\u00f6nerken savrulup gitmezler. Bununla birlikte, karanl\u0131k maddenin tam olarak ne oldu\u011fu ya da nas\u0131l davrand\u0131\u011f\u0131 meselesi, astronominin en b\u00fcy\u00fck gizemlerinden biri olmay\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyor. Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, bu canlanmay\u0131 g\u00f6zlemleyerek, b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131n\u0131 olu\u015fturdu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fckleri karanl\u0131k maddeyi inceleyebilmeyi umuyorlar.<\/p>\n
S\u0131rlar a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131k\u0131yor: Y\u0131ld\u0131zlar aras\u0131nda neler var? <\/span><\/h2>\n E\u011fer bu uyan\u0131\u015f\u0131n y\u0131ld\u0131zlar\u0131n\u0131 bir karanl\u0131k madde havuzunda y\u00fczen yapraklara benzetirsek, yapraklar\u0131n bir tekne taraf\u0131ndan (bu durumda LMC taraf\u0131ndan) dalgaland\u0131r\u0131lma \u015fekli, bize g\u00f6letin kendisi hakk\u0131nda bir\u00e7ok bilgi sunabilir.<\/p>\n Harvard \u00dcniversitesi\u2019nde astronomi profes\u00f6r\u00fc olan ara\u015ft\u0131rman\u0131n ba\u015f yazar\u0131 Charlie Conroy, \u201cBir teknenin arkas\u0131nda meydana gelen hareketlenmenin, tekne suda veya balda yol al\u0131yorken farkl\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 hayal edebilirsiniz\u201d diyor: \u201cMevcut durumda, \u2018uyan\u0131\u015f\u2019 dedi\u011fimiz hareketlenmenin \u00f6zellikleri, ba\u015fvurdu\u011fumuz karanl\u0131k madde teorisine g\u00f6re belirlenir.\u201d<\/p>\n NASA ve Avrupa Uzay Ajans\u0131 (ESA) teleskoplar\u0131ndan toplanan veriler sayesinde olu\u015fturulan harita, ayn\u0131 zamanda galaksimizin \u015fiddet dolu gelece\u011fiyle ilgili kimi hayati bilgiler de sa\u011fl\u0131yor. LMC, Samanyolu\u2019nun y\u00f6r\u00fcngesinde dola\u015f\u0131rken, Samanyolu\u2019nun galaksi halesindeki karanl\u0131k madde kaynakl\u0131 \u00e7ekim kuvveti onu yava\u015flat\u0131yor ve LMC\u2019yi git gide daha k\u00fc\u00e7\u00fck y\u00f6r\u00fcngelere do\u011fru g\u00f6nderiyor. LMC, yakla\u015f\u0131k 2 milyar y\u0131l i\u00e7inde, ikisi \u00e7arp\u0131\u015fana dek Samanyolu\u2019na daha yak\u0131n turlar atmaya devam edecek.<\/p>\n \u0130ki galaksinin birle\u015fmesi, evrende \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131 derecede yayg\u0131n g\u00f6r\u00fclen bir hadise. Samanyolu, b\u00fcy\u00fck ihtimalle 8 milyar y\u0131l \u00f6nce k\u00fc\u00e7\u00fck bir galaksiyle birle\u015fmi\u015fti ve galaksi birle\u015fmeleri, b\u00fct\u00fcn b\u00fcy\u00fck galaksilerin b\u00fcy\u00fcmesinin temelinde yatan nedendir.<\/p>\n Harvard \u00dcniversitesi\u2019nden y\u00fcksek lisans \u00f6\u011frencisi ve \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n ortak yazar\u0131 olan Rohan Naidu, \u201cDaha k\u00fc\u00e7\u00fck bir galaksinin enerjisinin bu \u015fekilde \u00e7al\u0131nmas\u0131, sadece LMC\u2019nin Samanyolu ile birle\u015fmesinin de\u011fil, ayn\u0131 zamanda t\u00fcm galaksi birle\u015fmelerinin neden meydana geldi\u011fiyle ilgilidir\u201d diyor: \u201cHaritam\u0131zdaki hareketlenme, galaksilerin nas\u0131l birle\u015fti\u011fiyle ilgili temel resmimizin yerinde oldu\u011funu ger\u00e7ekten de a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde do\u011fruluyor.\u201d<\/p>\n