G\u00f6k bilimciler, 100 y\u0131ldan uzun bir s\u00fcredir D\u00fcnya’dan yakla\u015f\u0131k 190 \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakl\u0131ktaki bir y\u0131ld\u0131z\u0131 g\u00f6zlemliyorlar. Y\u0131ld\u0131z, uzayda yakla\u015f\u0131k saatte 800.000 mil (saatte 1.3 milyon kilometre) h\u0131zla ilerliyor. Ancak i\u015fin daha da ilgin\u00e7 olan taraf\u0131, HD 140283, ya da di\u011fer ad\u0131yla Methuselah isimli y\u0131ld\u0131z ayn\u0131 zamanda evrenin bilinen en eski y\u0131ld\u0131zlar\u0131ndan biri.<\/p>\n
Bilim adamlar\u0131, 2000 y\u0131l\u0131nda 16 milyar ya\u015f\u0131nda oldu\u011funu tahmin ettikleri y\u0131ld\u0131z\u0131, Avrupa Uzay Ajans\u0131’n\u0131n (ESA) Hipparcos uydusu arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla g\u00f6zlemlemeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131. Ortaya \u00e7\u0131kan rakam, ak\u0131llara durgunluk verici ve ayn\u0131 zamanda olduk\u00e7a \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131yd\u0131. Evrenin kendisi 13.8 milyar ya\u015f\u0131ndayken bir y\u0131ld\u0131z nas\u0131l daha ya\u015fl\u0131 olabilirdi? Pennsylvania Eyalet \u00dcniversitesi’nden g\u00f6k bilimci Howard Bond durumu “ciddi bir tutars\u0131zl\u0131k” olarak a\u00e7\u0131klad\u0131.<\/p>\n
Methuselah, \u00e7o\u011funlukla hidrojen ve helyumdan olu\u015ftu\u011fu ve \u00e7ok az demir i\u00e7erdi\u011fi i\u00e7in eski bir y\u0131ld\u0131z oldu\u011fu a\u00e7\u0131kt\u0131. Bile\u015fimine bak\u0131l\u0131rsa y\u0131ld\u0131z, demir yayg\u0131nla\u015fmadan \u00f6nce ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131. Ancak bulundu\u011fu ortamdan yakla\u015f\u0131k 2 milyar y\u0131ldan daha ya\u015fl\u0131 olmas\u0131? Elbette bu m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil.<\/p>\n
Bond ve meslekta\u015flar\u0131, kendilerini 16 milyar rakam\u0131n\u0131n do\u011fru olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131rma g\u00f6revine adad\u0131lar. 2003 ve 2011 y\u0131llar\u0131 aras\u0131nda y\u0131ld\u0131zlar\u0131n konumlar\u0131n\u0131, mesafelerini ve enerji \u00e7\u0131k\u0131\u015flar\u0131n\u0131 saptayan Hubble Uzay Teleskobu’nun Hassas K\u0131lavuz Sens\u00f6rleri taraf\u0131ndan kaydedilen 11’den fazla g\u00f6zlem seti elde ettiler. Irakl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131n\u0131n, spektroskopi ve fotometri \u00f6l\u00e7\u00fcmlerinin elde edilmesiyle daha do\u011fru bir de\u011fer elde edilebilirdi.<\/p>\n
Bond ve \u00e7al\u0131\u015fma arkada\u015flar\u0131 yap\u0131lan \u00f6l\u00e7\u00fcm ve de\u011ferlendirmelerin ard\u0131ndan HD 140283’\u00fcn ya\u015f\u0131n\u0131n 14,46 milyar y\u0131l oldu\u011funu tespit ettiler. Ancak bu hala evrenin ya\u015f\u0131ndan \u00e7ok daha fazlayd\u0131. Bilim adamlar\u0131 yakla\u015f\u0131k 800 milyon y\u0131ll\u0131k bir belirsizlik saptad\u0131 ve Bond, y\u0131ld\u0131z\u0131n ya\u015f\u0131n\u0131 evrenin ya\u015f\u0131yla uyumlu hale getirildi\u011fini s\u00f6yledi.<\/p>\n
Zaman i\u00e7inde yap\u0131lan iyile\u015ftirmelerle HD 140283’\u00fcn ya\u015f\u0131n\u0131n biraz daha d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc g\u00f6r\u00fcld\u00fc. 2014 y\u0131l\u0131ndaki yap\u0131lan bir takip \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, y\u0131ld\u0131z\u0131n ya\u015f\u0131n\u0131 14.27 milyar y\u0131l olarak g\u00fcncelledi. Bond’a g\u00f6re; e\u011fer y\u0131ld\u0131z yakla\u015f\u0131k 14 milyar y\u0131ll\u0131ksa, g\u00f6zlemsel \u00f6l\u00e7\u00fcmler ve teorik modelleme belirsizlik i\u00e7eriyorsa, herhangi bir \u00e7eli\u015fki yoktu. \u00c7\u00fcnk\u00fc 13.8 milyar y\u0131l, y\u0131ld\u0131z \u00fczerinde yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n hata pay\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yor.<\/p>\n
Ard\u0131ndan yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalarda, evrenin geni\u015fleme h\u0131z\u0131 megaparsec ba\u015f\u0131na saniyede 67,4 km oldu\u011fu belirlendi, ancak evrenin geni\u015fleme h\u0131z\u0131n\u0131n son \u00f6l\u00e7\u00fcmlerinde 73 veya 74 de\u011ferine i\u015faret edildi. Bu durum, kabul edilen teorilerin yeniden de\u011ferlendirilmesine yol a\u00e7arken, ayn\u0131 zamanda evrenin arkas\u0131nda oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclen karanl\u0131k madde ve karanl\u0131k enerji hakk\u0131nda \u00f6\u011frenilecek \u00e7ok \u015fey oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcyordu.<\/p>\n
Hubble Constant i\u00e7in daha y\u00fcksek bir de\u011fer evren i\u00e7in daha k\u0131sa bir ya\u015f\u0131 g\u00f6sterir. Megaparsek ba\u015f\u0131na saniyede 67.74 km’lik sabit, evrenin 13.8 milyar ya\u015f\u0131nda oldu\u011funa i\u015faret ederken; 73 olmas\u0131 ya da maksimum 77 olmas\u0131 ise evrenin ya\u015f\u0131n\u0131n 12.7 milyar y\u0131l oldu\u011funu g\u00f6steriyor. Elbette bu saptamalar HD 140283’\u00fcn evrenden daha ya\u015fl\u0131 oldu\u011funu bir kez daha ortaya koyan bir hatayd\u0131. Son olarak 2019 y\u0131l\u0131nda yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalarda ise 82.4 Hubble Sabiti \u00f6nerildi ve bu da evrenin ya\u015f\u0131n\u0131 11.4 milyar y\u0131la indirdi.<\/p>\n
Robert Matthews, cevaplar\u0131n daha b\u00fcy\u00fck kozmolojik saptamada oldu\u011funa inan\u0131yordu ve y\u0131ld\u0131z astrofizik\u00e7ilerinin bu paradoksu yaratan bir \u015feyi ka\u00e7\u0131rd\u0131klar\u0131ndan \u015f\u00fcphelendi\u011fini a\u00e7\u0131klad\u0131 ve duruma tersinden bakarak. Evrenin ya\u015f \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fcn\u00fcn y\u0131ld\u0131zlar\u0131nkinden \u00e7ok daha tart\u0131\u015fmal\u0131 ve g\u00f6zlemsel, teorik belirsizliklere neden oldu\u011fu ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.<\/p>\n
Matthews: “\u0130ki se\u00e7enek var ve bilimin tarihi, bu gibi durumlarda ger\u00e7e\u011fin her ikisinin kar\u0131\u015f\u0131m\u0131 oldu\u011funu \u00f6ne s\u00fcr\u00fcyor” dedi ve ekledi: “Bu durumun alt\u0131nda tam olarak anla\u015f\u0131lmam\u0131\u015f g\u00f6zlemsel bir hata kayna\u011f\u0131, ayr\u0131ca kozmik geni\u015flemenin milyarlarca y\u0131ld\u0131r itici g\u00fcc\u00fc olan karanl\u0131k enerjinin g\u00fcc\u00fc gibi evrenin dinamikleri teorisindeki baz\u0131 bo\u015fluklar yat\u0131yor.”<\/p>\n
Matthews ayr\u0131ca \u015fu anki paradoksun karanl\u0131k enerjinin zaman i\u00e7indeki de\u011fi\u015fimi ve bu nedenle h\u0131zlanma oran\u0131ndaki bir de\u011fi\u015fikli\u011fi yans\u0131tt\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00f6ne s\u00fcrd\u00fc. Matthews, nedensel k\u00fcme teorisi gibi yer\u00e7ekiminin temel do\u011fas\u0131 hakk\u0131ndaki fikirlerle uyumlu olabilece\u011fini ve yer\u00e7ekimsel dalgalar \u00fczerine yap\u0131lan yeni ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n paradoksun \u00e7\u00f6z\u00fclmesine yard\u0131mc\u0131 olabilece\u011fini belirtti.<\/p>\n
Sorun \u015fu ki, yer\u00e7ekimi dalgalar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7mek kolay bir i\u015f de\u011fil. Ancak New York\u2019taki Flatiron Enstit\u00fcs\u00fc’nde astrofizik\u00e7i olan Stephen Feeney’e g\u00f6re, \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki 10 y\u0131lda bu alanda at\u0131l\u0131m yap\u0131labilir. Fikrin temelinde n\u00f6tron y\u0131ld\u0131z \u00e7iftleri aras\u0131ndaki \u00e7arp\u0131\u015fmalardan D\u00fcnya’ya g\u00f6re hareket ettikleri h\u0131z\u0131 bulmak i\u00e7in yayd\u0131klar\u0131 g\u00f6r\u00fcn\u00fcr \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 kullanarak veri toplamak yat\u0131yor. Ayn\u0131 zamanda yer\u00e7ekimi dalgalar\u0131n\u0131n analiz edilmesi, Hubble Sabiti’nin \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fc i\u00e7in en do\u011fru bilgiyi verebilir. Methuselah, ya\u015f\u0131n\u0131n gizemini ve evrenin nas\u0131l i\u015fledi\u011fini noktas\u0131ndaki ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 geli\u015ftirerek bilime \u00f6nc\u00fcl\u00fck edecek. Paradoks muhtemelen g\u00f6z ard\u0131 edilmi\u015f g\u00f6zlemsel bir etki ve\/veya kozmik geni\u015flemenin dinamiklerini anlayamamam\u0131zdaki b\u00fcy\u00fck bir eksiklik. Kesin olarak bu “eksikli\u011fin” ne oldu\u011funu bilememek, astronomi bilimini bir s\u00fcre daha zor durumda b\u0131rakacak.<\/p>\n
Kaynak: www.webtekno.com<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
G\u00f6k bilimciler, 100 y\u0131ldan uzun bir s\u00fcredir D\u00fcnya’dan yakla\u015f\u0131k 190 \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakl\u0131ktaki bir y\u0131ld\u0131z\u0131 g\u00f6zlemliyorlar. Y\u0131ld\u0131z, uzayda yakla\u015f\u0131k saatte 800.000 mil (saatte 1.3 milyon kilometre) h\u0131zla ilerliyor. Ancak i\u015fin daha da ilgin\u00e7 olan taraf\u0131, HD 140283, ya da di\u011fer ad\u0131yla Methuselah isimli y\u0131ld\u0131z ayn\u0131 zamanda evrenin bilinen en eski y\u0131ld\u0131zlar\u0131ndan biri. Bilim adamlar\u0131, 2000 […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-111462","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n