{"id":109908,"date":"2019-09-29T08:43:35","date_gmt":"2019-09-29T06:43:35","guid":{"rendered":"https:\/\/osr.org\/?p=109908"},"modified":"2019-09-29T08:43:35","modified_gmt":"2019-09-29T06:43:35","slug":"nasa-bir-kara-deligin-yildizi-parcalamasini-goruntuledi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/nasa-bir-kara-deligin-yildizi-parcalamasini-goruntuledi\/","title":{"rendered":"NASA bir kara deli\u011fin y\u0131ld\u0131z\u0131 par\u00e7alamas\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnt\u00fcledi"},"content":{"rendered":"
NASA taraf\u0131ndan yay\u0131nlanan g\u00f6r\u00fcnt\u00fcde G\u00fcne\u015f’e benzeyen bir y\u0131ld\u0131z\u0131n kendisinden 6 milyon kat daha b\u00fcy\u00fck bir kara deli\u011fin k\u00fctlesel \u00e7ekimine kap\u0131lmas\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor.<\/p>\n
G\u00f6k bilimcilerin ba\u015f\u0131ndan sonuna kadar kaydetmeyi ba\u015fard\u0131\u011f\u0131 y\u0131ld\u0131z patlamas\u0131 Samanyolu b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcndeki bir galakside 10 bin ila 100 bin y\u0131lda bir meydana geliyor.<\/p>\n
Astrophysical Journal’da yay\u0131nalanan makalenin ba\u015f ara\u015ft\u0131rmac\u0131s\u0131 olan Carnegie Bilim Enstit\u00fcs\u00fc’nden Thomas Holoien “Bu ke\u015fif hem iyi haz\u0131rl\u0131k hem de \u015fans\u0131m\u0131z\u0131n yaver gitmesi sonucu yap\u0131ld\u0131 ve bazen bilimde ilerlemek i\u00e7in bu gibi \u015feylere ihtiya\u00e7 oluyor.” s\u00f6zlerini kulland\u0131. Holoien “Bu gelgitsel bozulmay\u0131 \u00e7ok h\u0131zl\u0131 bir \u015fekilde tespit edebildi\u011fimiz i\u00e7in olay\u0131n ilk g\u00fcnlerinde dahi \u00e7ok dalga boylu incelemelerimizi bu noktaya odaklayabildik. Elde etti\u011fimiz \u00f6nc\u00fcl veriler bu patlamalar\u0131n fizi\u011fini modellememizde \u00e7ok yard\u0131mc\u0131 olacak.” \u015feklinde devam etti.<\/p>\n
Ara\u015ft\u0131rma ekibi Mor\u00f6tesi verileri kullanarak bu olay esnas\u0131nda s\u0131cakl\u0131\u011f\u0131n yakla\u015f\u0131k yar\u0131 yar\u0131ya yani 40 bin dereceden 20 bin dereceye d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc tespit etti.<\/p>\n
Kara delikler genellikle Samanyolu Galaksisi gibi b\u00fcy\u00fck galaksilerin \u00e7o\u011funun merkezinde yer al\u0131yor.<\/p>\n
Kara deli\u011fin y\u0131ld\u0131z\u0131 par\u00e7alad\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kan \u0131\u015f\u0131k sal\u0131n\u0131mlar\u0131 ve spiralin d\u0131\u015f\u0131na itti\u011fi materyaller g\u00f6k bilimcilerin karadeliklerin davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131 daha fazla anlamas\u0131na yard\u0131mc\u0131 olacak.<\/p>\n
K\u00fctlesel \u00e7ekimin hareket halindeki \u0131\u015f\u0131k \u00fczerinde etkileri Albert Einstein’dan bu yana bilim d\u00fcnyas\u0131n\u0131n en \u00e7ok merak etti\u011fi konular\u0131n ba\u015f\u0131nda geliyor.<\/p>\n
Astronomi d\u00fcnyas\u0131n\u0131 son y\u0131llarda en fazla heyecanland\u0131ran ve gizemini koruyan konulardan biri olan h\u0131zl\u0131 radyo dalgas\u0131 patlamalar\u0131n\u0131n sebebi yak\u0131n zamanda a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fabilir.<\/p>\n
Dev teleskoplar taraf\u0131ndan g\u00f6z k\u0131rpma s\u00fcresinden daha k\u0131sa bir zaman aral\u0131\u011f\u0131nda tespit edilen bu dalgalar\u0131n kayna\u011f\u0131 bu k\u0131sa s\u00fcrede t\u00fcm d\u00fcnyaya 300 y\u0131l boyunca yetecek enerjiyi a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131karabiliyor.<\/p>\n
Ge\u00e7ti\u011fimiz ay, 60 civar\u0131nda bilim adam\u0131n\u0131n tespit etti\u011fi 8 yeni patlama merak edilen sorular\u0131n cevab\u0131n\u0131 bulmakta yard\u0131mc\u0131 olabilir. Ke\u015fif Kanada Hidrojen Yo\u011funlu\u011fu Tespit Deneyi, k\u0131sa ad\u0131yla CHIME olarak bilinen teleskop taraf\u0131ndan yap\u0131ld\u0131. Bir futbol sahas\u0131 b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcndeki bu radyo teleskopu geleneksel teleskoplardan farkl\u0131 olarak i\u00e7b\u00fckey e\u011fimli d\u00f6rt metal silindirden olu\u015fuyor. \u015eu anda bu gizemli dalgalar\u0131 takip eden ana teleskop CHIME olsa da ilk defa 2007 y\u0131l\u0131nda West Wirgina \u00dcniversitesi ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131ndan Duncan Lorimer taraf\u0131ndan Avustralya’da Parkes kasabas\u0131 yak\u0131nlar\u0131ndaki bir radyo teleskobunun kaydetti\u011fi verileri incelerken fark edildi.<\/p>\n
Bir radyo vericisinin k\u0131sa devre yaparak yayd\u0131\u011f\u0131 anl\u0131k patlamalara benzeyen dalgalardan daha sonra onlarcas\u0131 daha tespit edildi. Fakat bu patlamalar\u0131n bir defal\u0131k olmas\u0131 ve tekrar etmemesi kaynaklar\u0131n\u0131 tespitini neredeyse imkans\u0131z hale getiriyordu.<\/p>\n
Fakat 2012 y\u0131l\u0131nda Porto Riko’daki Arecibo radyo teleskobu bir ka\u00e7 haftada bir tekrar eden radyo patlamalar\u0131 tespit etti. Daha sonra birden fazla teleskobun tek bir noktaya odaklanmas\u0131 ile olu\u015fturulan teleskop dizisi sayesinde bu patlamalar\u0131n 3 milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakl\u0131ktaki hen\u00fcz tan\u0131mlanmayan bir galaksiden geldi\u011fi ke\u015ffedildi.<\/p>\n
Radyo dalgas\u0131n\u0131n bu kadar uzaktan gelmesi kayna\u011f\u0131ndaki enerjinin devasa boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6steriyor ve s\u00fcresinin de saniyenin binde birinden daha k\u0131sa olmas\u0131 ise kayna\u011f\u0131n boyutunun \u00e7ok da b\u00fcy\u00fck olmad\u0131\u011f\u0131 anlam\u0131na geliyor. Yani bilim adamlar\u0131 kayna\u011f\u0131n s\u0131radan bir y\u0131ld\u0131zdan \u00e7ok daha k\u00fc\u00e7\u00fck oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyor. Bunun da \u00e7ekirdek enerjisini t\u00fcketmi\u015f bir y\u0131ld\u0131z kal\u0131nt\u0131s\u0131 ya da ba\u015fka cisimleri yutan ve bir \u00e7arp\u0131\u015fmay\u0131 s\u00fcrd\u00fcren kara delik olabilece\u011fi ihtimali \u00fczerinde duruyorlar.<\/p>\n
Fakat kara delik \u00e7arp\u0131\u015fmas\u0131, baz\u0131 radyo dalgas\u0131 patlamalar\u0131na sebep olabilse de tekrar etmelerini a\u00e7\u0131klamakta yetersiz kal\u0131yor.<\/p>\n
CHIME taraf\u0131ndan toplanan bu tekrar eden veriler ise bilim adamlar\u0131n\u0131n k\u0131sa s\u00fcre i\u00e7erisinde daha net cevaplar bulabilece\u011fi sinyalini veriyor.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
NASA taraf\u0131ndan yay\u0131nlanan g\u00f6r\u00fcnt\u00fcde G\u00fcne\u015f’e benzeyen bir y\u0131ld\u0131z\u0131n kendisinden 6 milyon kat daha b\u00fcy\u00fck bir kara deli\u011fin k\u00fctlesel \u00e7ekimine kap\u0131lmas\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor. G\u00f6k bilimcilerin ba\u015f\u0131ndan sonuna kadar kaydetmeyi ba\u015fard\u0131\u011f\u0131 y\u0131ld\u0131z patlamas\u0131 Samanyolu b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcndeki bir galakside 10 bin ila 100 bin y\u0131lda bir meydana geliyor. Astrophysical Journal’da yay\u0131nalanan makalenin ba\u015f ara\u015ft\u0131rmac\u0131s\u0131 olan Carnegie Bilim Enstit\u00fcs\u00fc’nden Thomas Holoien […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-109908","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n