{"id":109906,"date":"2019-09-29T08:29:55","date_gmt":"2019-09-29T06:29:55","guid":{"rendered":"https:\/\/osr.org\/?p=109906"},"modified":"2024-05-24T17:49:38","modified_gmt":"2024-05-24T15:49:38","slug":"carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/","title":{"rendered":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi"},"content":{"rendered":"

Birden \u00e7ok teleskobu kullanarak ikili kara delik sistemleri tespit etmek \u00fczere uzay\u0131 ara\u015ft\u0131ran g\u00f6k bilimciler, ilgin\u00e7 bir ke\u015ffe imza att\u0131lar.
\nD\u00fcnyadan yakla\u015f\u0131k bir milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 mesafede tespit edilen \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sisteminin birbirleriyle \u00e7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda bulundu\u011fu ifade ediliyor.<\/p>\n

Bilim insanlar\u0131n\u0131n SDSS J084905.51+111447.2 (k\u0131saca SDSS J0849+1114) ad\u0131n\u0131 verdi\u011fi sistem olduk\u00e7a nadir g\u00f6zlemlenebilen bir g\u00f6k olay\u0131. Bu t\u00fcr yap\u0131lar\u0131n tespit edilmesinin ancak birden \u00e7ok g\u00f6zlemeviyle m\u00fcmk\u00fcn oldu\u011funu belirten ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, bu kapsamda \u00e7oklu teleskoplardan ald\u0131klar\u0131 verileri birle\u015ftirmek suretiyle s\u00f6z konusu sistemi tespit edebilmi\u015fler.<\/p>\n

\u00dc\u00e7l\u00fc kara delik sisteminin tespitinde; Sloan Dijital G\u00f6ky\u00fcz\u00fc Ara\u015ft\u0131rma teleskobu (Sloan Digital Sky Survey-SDSS), NASA\u2019ya ait Geni\u015f a\u00e7\u0131l\u0131 K\u0131z\u0131l\u00f6tesi Ke\u015fif G\u00f6revi teleskobu (Wide-field Infrared Survey Explorer-WISE), Chandra X-\u0131\u015f\u0131n\u0131 G\u00f6zlemevi ve Geni\u015f D\u00fcrb\u00fcn Teleskobu (Large Binocular Telescope LBT) kullan\u0131lm\u0131\u015f. S\u00f6z konusu ara\u00e7lar\u0131n sa\u011flam\u0131\u015f oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcnt\u00fcleri birle\u015ftirip de\u011ferlendiren ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, birbirlerine do\u011fru \u00e7ekilen devleri g\u00f6r\u00fcnt\u00fclemeyi ba\u015farm\u0131\u015f.<\/p>\n

Ara\u015ft\u0131rma ekibinde yer alan Shobita Satyapal isimli bilim insan\u0131 yap\u0131lan tespitle ilgili a\u00e7\u0131klamas\u0131nda, \u201c\u0130kili ve \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemleri \u00e7ok nedir olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor. Ancak bu t\u00fcr sistemlerin galaksilerin birle\u015fmesiyle ortaya \u00e7\u0131kan do\u011fal olaylar oldu\u011funu ve galaksilerin bu sayede b\u00fcy\u00fcy\u00fcp evrimle\u015fti\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyoruz.\u201d ifadelerini kullanm\u0131\u015f.<\/p>\n

Ara\u015ft\u0131rma grubunun yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 rapora g\u00f6re s\u00f6z konusu s\u00fcper k\u00fctleli kara delikler ikili kara delik sistemlerine k\u0131yasla daha farkl\u0131 davran\u0131\u015f g\u00f6steriyor. \u00dc\u00e7l\u00fc sistemin birbirine olan yakla\u015fma h\u0131zlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kan devasa yer\u00e7ekimi kuvvetinden \u00f6t\u00fcr\u00fc \u00e7ok daha y\u00fcksek seyrediyor.<\/p>\n

Kara delikler nas\u0131l olu\u015fuyor?<\/span><\/h2>\n

Karadelikler birka\u00e7 farkl\u0131 \u015fekilde olu\u015fabilir. Bu yollardan birincisi y\u0131ld\u0131zlar\u0131n \u00e7\u00f6kmesidir. Bir g\u00f6kcisminin i\u00e7 bas\u0131nc\u0131 kendi k\u00fctle\u00e7ekimini yenemedi\u011fi durumda y\u0131ld\u0131z \u00e7\u00f6kmeye ba\u015flar. E\u011fer y\u0131ld\u0131z\u0131n k\u00fctlesi belirli bir de\u011ferin \u00fczerindeyse \u00e7\u00f6kmeyi durdurabilecek, bilinen bir mekanizma yoktur. Bu durumda y\u0131ld\u0131z\u0131n \u00e7\u00f6kmesi karadelik olu\u015fumuyla sonu\u00e7lan\u0131r. G\u00f6kadalar\u0131n \u00e7o\u011funun merkezinde bulunan devasa k\u00fctleli karadelikler muhtemelen bu \u015fekilde olu\u015fmu\u015ftur.<\/p>\n

\u0130\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u00e7a\u011fda, karadeliklerin olu\u015fmas\u0131na sebep olabilecek y\u00fcksek yo\u011funluklar sadece y\u0131ld\u0131zlarda mevcuttur. Fakat B\u00fcy\u00fck Patlama\u2019dan k\u0131sa bir s\u00fcre sonra evrenin \u00e7e\u015fitli b\u00f6lgelerindeki y\u00fcksek madde yo\u011funluklar\u0131 da karadeliklerin olu\u015fmas\u0131na sebep olmu\u015f olabilir. Evrenin ilk zamanlar\u0131ndaki ko\u015fullar\u0131 kullanarak yap\u0131lan tahminler bu \u015fekilde olu\u015fabilecek karadeliklerin k\u00fctlelerinin, Planck k\u00fctlesi (yakla\u015f\u0131k 2×10-8 kilogram) ile G\u00fcne\u015f’in k\u00fctlesinin (yakla\u015f\u0131k 2×1030 kilogram) binlerce kat\u0131 aras\u0131nda de\u011fi\u015febilece\u011fini g\u00f6steriyor.<\/p>\n

Bunlara ek olarak k\u00fctlesi Planck k\u00fctlesinden daha k\u00fc\u00e7\u00fck karadeliklerin, par\u00e7ac\u0131klar\u0131n y\u00fcksek enerjili \u00e7arp\u0131\u015fmalar\u0131 s\u0131ras\u0131nda olu\u015fabilece\u011fi \u00f6ne s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Fakat hen\u00fcz geli\u015ftirilme a\u015famas\u0131nda olan baz\u0131 kuramlara dayanarak yap\u0131lan bu \u00e7\u0131kar\u0131mlar\u0131n do\u011frulu\u011fu \u00fczerinde bir uzla\u015fma yoktur.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Birden \u00e7ok teleskobu kullanarak ikili kara delik sistemleri tespit etmek \u00fczere uzay\u0131 ara\u015ft\u0131ran g\u00f6k bilimciler, ilgin\u00e7 bir ke\u015ffe imza att\u0131lar. D\u00fcnyadan yakla\u015f\u0131k bir milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 mesafede tespit edilen \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sisteminin birbirleriyle \u00e7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda bulundu\u011fu ifade ediliyor. Bilim insanlar\u0131n\u0131n SDSS J084905.51+111447.2 (k\u0131saca SDSS J0849+1114) ad\u0131n\u0131 verdi\u011fi sistem olduk\u00e7a nadir g\u00f6zlemlenebilen bir g\u00f6k olay\u0131. […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-109906","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"tr_TR\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Online Star Register\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2019-09-29T06:29:55+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2024-05-24T15:49:38+00:00\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Hatice Utkan Ozden\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Written by\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Hatice Utkan Ozden\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Est. reading time\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"2 minutes\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\n\t \"@context\": \"https:\/\/schema.org\",\n\t \"@graph\": [\n\t {\n\t \"@type\": \"WebPage\",\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/\",\n\t \"url\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/\",\n\t \"name\": \"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register\",\n\t \"isPartOf\": {\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/#website\"\n\t },\n\t \"datePublished\": \"2019-09-29T06:29:55+00:00\",\n\t \"dateModified\": \"2024-05-24T15:49:38+00:00\",\n\t \"author\": {\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/#\/schema\/person\/ef86e8c767dff5d728379a636d34a85a\"\n\t },\n\t \"description\": \"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi\",\n\t \"breadcrumb\": {\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/#breadcrumb\"\n\t },\n\t \"inLanguage\": \"tr\",\n\t \"potentialAction\": [\n\t {\n\t \"@type\": \"ReadAction\",\n\t \"target\": [\n\t \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/\"\n\t ]\n\t }\n\t ]\n\t },\n\t {\n\t \"@type\": \"BreadcrumbList\",\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/#breadcrumb\",\n\t \"itemListElement\": [\n\t {\n\t \"@type\": \"ListItem\",\n\t \"position\": 1,\n\t \"name\": \"Home\",\n\t \"item\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/\"\n\t },\n\t {\n\t \"@type\": \"ListItem\",\n\t \"position\": 2,\n\t \"name\": \"Astronomi\",\n\t \"item\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/astronomi\/\"\n\t },\n\t {\n\t \"@type\": \"ListItem\",\n\t \"position\": 3,\n\t \"name\": \"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi\"\n\t }\n\t ]\n\t },\n\t {\n\t \"@type\": \"WebSite\",\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/#website\",\n\t \"url\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/\",\n\t \"name\": \"Online Star Register\",\n\t \"description\": \"\",\n\t \"potentialAction\": [\n\t {\n\t \"@type\": \"SearchAction\",\n\t \"target\": {\n\t \"@type\": \"EntryPoint\",\n\t \"urlTemplate\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/?s={search_term_string}\"\n\t },\n\t \"query-input\": {\n\t \"@type\": \"PropertyValueSpecification\",\n\t \"valueRequired\": true,\n\t \"valueName\": \"search_term_string\"\n\t }\n\t }\n\t ],\n\t \"inLanguage\": \"tr\"\n\t },\n\t {\n\t \"@type\": \"Person\",\n\t \"@id\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/#\/schema\/person\/ef86e8c767dff5d728379a636d34a85a\",\n\t \"name\": \"Hatice Utkan Ozden\",\n\t \"description\": \"Hatice Utkan \u00d6zden is a writer and a journalist. She has worked for various newspapers and art magazines and is the main editor of Artdog International, an arts and culture website and magazine. Hatice studies Philosophy at Istanbul University and teaches Art Writing and Museology courses at Yeditepe University. Some of her published works include her book Contemporary Art and Creativity and two poetry books. Being passionate about astronomy and the stars, Hatice has written many articles for the OSR Blog since 2018. \u201cThe opportunities to write and marvel about stars are just like the universe itself, infinite.\u201d\",\n\t \"url\": \"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/author\/hatice-utkan-ozden\/\"\n\t }\n\t ]\n\t}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register","description":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/","og_locale":"tr_TR","og_type":"article","og_title":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register","og_description":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi","og_url":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/","og_site_name":"Online Star Register","article_published_time":"2019-09-29T06:29:55+00:00","article_modified_time":"2024-05-24T15:49:38+00:00","author":"Hatice Utkan Ozden","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Written by":"Hatice Utkan Ozden","Est. reading time":"2 minutes"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/","url":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/","name":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi - Online Star Register","isPartOf":{"@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/#website"},"datePublished":"2019-09-29T06:29:55+00:00","dateModified":"2024-05-24T15:49:38+00:00","author":{"@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/#\/schema\/person\/ef86e8c767dff5d728379a636d34a85a"},"description":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/#breadcrumb"},"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/astronomi\/carpisma-rotasinda-olan-devasa-boyutlarda-uclu-kara-delik-sistemi-kesfedildi\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Home","item":"https:\/\/osr.org\/tr\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Astronomi","item":"https:\/\/osr.org\/tr\/astronomi\/"},{"@type":"ListItem","position":3,"name":"\u00c7arp\u0131\u015fma rotas\u0131nda olan devasa boyutlarda \u00fc\u00e7l\u00fc kara delik sistemi ke\u015ffedildi"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/#website","url":"https:\/\/osr.org\/tr\/","name":"Online Star Register","description":"","potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/osr.org\/tr\/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"tr"},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/osr.org\/tr\/#\/schema\/person\/ef86e8c767dff5d728379a636d34a85a","name":"Hatice Utkan Ozden","description":"Hatice Utkan \u00d6zden is a writer and a journalist. She has worked for various newspapers and art magazines and is the main editor of Artdog International, an arts and culture website and magazine. Hatice studies Philosophy at Istanbul University and teaches Art Writing and Museology courses at Yeditepe University. Some of her published works include her book Contemporary Art and Creativity and two poetry books. Being passionate about astronomy and the stars, Hatice has written many articles for the OSR Blog since 2018. \u201cThe opportunities to write and marvel about stars are just like the universe itself, infinite.\u201d","url":"https:\/\/osr.org\/tr\/blog\/author\/hatice-utkan-ozden\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/109906","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/users\/23"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=109906"}],"version-history":[{"count":3,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/109906\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":444373,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/109906\/revisions\/444373"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=109906"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=109906"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/osr.org\/tr\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=109906"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}