\u015eayet zaman yolculu\u011fuyla ilgili hayaller kuruyorsan\u0131z, yaln\u0131zca geceleyin g\u00f6ky\u00fcz\u00fcne bakman\u0131z yeterli; g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz par\u0131lt\u0131lar size uzak ge\u00e7mi\u015ften ger\u00e7ek g\u00f6r\u00fcnt\u00fcler ta\u015f\u0131r. Zira bu y\u0131ld\u0131zlar, gezegenler ve galaksiler o denli uzakt\u0131r ki, en yak\u0131ndakinden gelen \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n bile D\u00fcnya\u2019ya ula\u015fmas\u0131 on binlerce y\u0131l alabilir.<\/p>\n
Kanada\u2019da bulunan Ontario \u00dcniversitesi\u2019nde bir astrofizik\u00e7i olan Sarah Gallagher, Live Science\u2019a verdi\u011fi deme\u00e7te, \u201cBu, ger\u00e7ekten de hi\u00e7bir zaman bilemeyece\u011fimiz bir \u015fey olabilir,\u201d diyor. Evrenin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc, astrofizi\u011fin temel sorular\u0131ndan biri. Buna kar\u015f\u0131n, bir yan\u0131t bulmak imk\u00e2ns\u0131z olabilir. Yine de bu ger\u00e7ek, bilim insanlar\u0131n\u0131n bunu \u00f6\u011frenmeye \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 engellemiyor.<\/p>\n
Gallagher, evrende bir cisim bize ne kadar yak\u0131nsa, uzakl\u0131\u011f\u0131n\u0131n \u00f6l\u00e7\u00fclmesinin de o kadar kolay oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. Peki ya G\u00fcne\u015f\u2019in uzakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7mek? \u00c7ocuk oyunca\u011f\u0131. Ay? G\u00fcne\u015f\u2019ten de kolay. Bilim insanlar\u0131n\u0131n yapmas\u0131 gereken tek \u015fey, bir \u0131\u015f\u0131k demetini g\u00f6\u011fe do\u011frultmak ve bu \u0131\u015f\u0131n\u0131n Ay\u2019\u0131n y\u00fczeyinden yans\u0131y\u0131p D\u00fcnya\u2019ya geri d\u00f6nmesi i\u00e7in gereken s\u00fcreyi \u00f6l\u00e7mek.<\/p>\n
Buna kar\u015f\u0131n, Gallagher\u2019\u0131n s\u00f6yledi\u011fi kadar\u0131yla, galaksimizin en uza\u011f\u0131nda bulunan cisimler bundan daha aldat\u0131c\u0131. Netice itibariyle, onlara ula\u015fmak i\u00e7in \u00e7ok g\u00fc\u00e7l\u00fc bir \u0131\u015f\u0131k demetine ihtiyac\u0131m\u0131z var. Dahas\u0131, bir \u0131\u015f\u0131n\u0131 o kadar uzak bir yere g\u00f6nderebilmek i\u00e7in teknolojik becerilere sahip olsak dahi, \u0131\u015f\u0131n\u0131n, evrenin uzak k\u00f6\u015felerindeki \u00f6te gezegenlerden yans\u0131mas\u0131n\u0131 ve bize geri d\u00f6nmesini tespit edebilmek i\u00e7in binlerce y\u0131l bekleyecek bir insan mevcut de\u011fil.<\/p>\n
Evrendeki en uzak cisimlerle ilgilenmek isteyen bilim insanlar\u0131n\u0131n kullanabilece\u011fi az say\u0131da se\u00e7enek mevcut. Y\u0131ld\u0131zlar ya\u015fland\u0131k\u00e7a renk de\u011fi\u015ftirir ve bilim insanlar\u0131 bu renge dayanarak, bu y\u0131ld\u0131zlar\u0131n ne kadar enerji ve \u0131\u015f\u0131k yayd\u0131\u011f\u0131n\u0131 tahmin edebilirler. Ayn\u0131 enerji ve parlakl\u0131\u011fa sahip iki y\u0131ld\u0131z, bu y\u0131ld\u0131zlardan biri di\u011ferinden \u00e7ok daha uzaktaysa, D\u00fcnya\u2019dan ayn\u0131 g\u00f6r\u00fcnmeyecektir. Daha uzak mesafede olan y\u0131ld\u0131z, do\u011fal olarak daha s\u00f6n\u00fck g\u00f6r\u00fcnecektir. Gallagher, bilim insanlar\u0131n\u0131n, bir y\u0131ld\u0131z\u0131n ger\u00e7ek parlakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 D\u00fcnya\u2019dan g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz \u015feyle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rabilece\u011fini ve y\u0131ld\u0131z\u0131n ne kadar uzakta oldu\u011funu hesaplamak i\u00e7in bu fark\u0131 kullanabilece\u011fini s\u00f6yl\u00fcyor.<\/p>\n
Bilim insanlar\u0131 \u00e7ok uzakta bulunan g\u00f6k cisimleriyle aram\u0131zdaki mesafeleri nas\u0131l hesapl\u0131yor? \u0130\u015flerin ger\u00e7ekten de zora girdi\u011fi yer buras\u0131. \u015eunu akl\u0131n\u0131zda tutun: Bir cisim D\u00fcnya\u2019dan ne kadar uzakta bulunuyorsa, o nesneden gelen \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n bize ula\u015fmas\u0131 da o kadar uzun zaman al\u0131r.<\/p>\n
Bu cisimlerden baz\u0131lar\u0131 o kadar uzakta ki \u0131\u015f\u0131klar\u0131n\u0131n bize ula\u015fmas\u0131 milyonlarca, hatta milyarlarca y\u0131l ald\u0131. \u015eimdi, kimi nesnelerin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n bu yolculu\u011fu yapmas\u0131n\u0131n ne kadar uzun s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc kafan\u0131zda canland\u0131r\u0131n; \u00f6yle ki evrende ge\u00e7irdi\u011fi milyarlarca y\u0131l\u0131n ard\u0131ndan h\u00e2l\u00e2 D\u00fcnya\u2019ya ula\u015famad\u0131. Buffalo kentindeki New York Eyalet \u00dcniversitesi\u2019nden fizik\u00e7i olan Will Kinney, Live Science\u2019la s\u00f6yle\u015fisinde, \u201c\u0130\u015fte g\u00f6kbilimcilerin kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 sorun tam olarak budur,\u201d diyor.<\/p>\n
Kinney, \u201cBiz, evrenin yaln\u0131zca k\u00fc\u00e7\u00fcc\u00fck, minicik bir kabarc\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rebiliyoruz. Ve bunun d\u0131\u015f\u0131nda ne oldu\u011funu ger\u00e7ekten de bilmiyoruz,\u201d diyor.<\/p>\n
Di\u011fer yandan, bilim insanlar\u0131 bu k\u00fc\u00e7\u00fck kabarc\u0131\u011f\u0131n boyutlar\u0131n\u0131 hesaplayarak onun d\u0131\u015f\u0131nda nelerin bulundu\u011funu tahmin edebilirler.<\/p>\n
Bilim insanlar\u0131, evrenin, (birka\u00e7 y\u00fcz milyon y\u0131ll\u0131k hata pay\u0131 ile) 13,8 milyar ya\u015f\u0131nda oldu\u011funu ifade ediyorlar. Bu, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n\u0131n bize ula\u015fmas\u0131 i\u00e7in 13.8 milyar y\u0131l ge\u00e7mesi gereken bir cismin, g\u00f6rebilece\u011fimiz en uzak cisim olmas\u0131 gerekti\u011fi anlam\u0131na gelir. Bunun, bize evrenin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc hakk\u0131nda kolay bir cevap sundu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnmenin cazibesine kap\u0131labilirsiniz: 13,8 milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131.<\/p>\n
Ne var ki, evrenin de s\u00fcrekli artan bir oranda geni\u015fledi\u011fini unutmay\u0131n. I\u015f\u0131\u011f\u0131n bize ula\u015fmas\u0131na dek ge\u00e7en s\u00fcre i\u00e7inde, kabarc\u0131\u011f\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 da b\u00fcy\u00fcyor. Neyse ki, bilim insanlar\u0131 s\u0131n\u0131r\u0131n ne kadar ilerledi\u011fini biliyorlar: B\u00fcy\u00fck Patlama\u2019dan bu yana evrenin geni\u015flemesiyle ilgili hesaplamalara dayanarak, s\u0131n\u0131r\u0131n 46.5 milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakta oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyorlar.<\/p>\n
Baz\u0131 bilim insanlar\u0131, g\u00f6rebildi\u011fimiz \u015feylerin s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131n \u00f6tesinde neler oldu\u011funu hesaplamak amac\u0131yla bu say\u0131y\u0131 kullan\u0131yorlar. Evrenin kavisli bir \u015fekle sahip oldu\u011fu varsay\u0131m\u0131na dayanarak, g\u00f6kbilimciler, g\u00f6zlemlenebilir evrende g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz modellere bakabilir ve evrenin geri kalan\u0131n\u0131n ne kadar uzakta oldu\u011funu tahmin etmek i\u00e7in bu modelleri kullanabilirler. Daha \u00f6nceki bir \u00e7al\u0131\u015fma, ger\u00e7ek evrenin, asl\u0131nda 46.5 milyar \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 olan g\u00f6rebildi\u011fimiz geni\u015flikten en az 250 kat daha b\u00fcy\u00fck olabilece\u011fini ortaya koymu\u015ftu.<\/p>\n
\u00d6te yandan Kinney\u2019in ba\u015fka fikirleri var: \u201cEvrenin bir sonu oldu\u011funa dair hi\u00e7bir kan\u0131t yok,\u201d diyor, \u201cPek tabii ki sonsuza dek uzan\u0131yor olabilir.\u201d<\/p>\n
Gallagher, evrenin sonlu ya da sonsuz olu\u015funa ili\u015fkin kesin bir \u015fey s\u00f6ylemiyor; ancak bilim insanlar\u0131, onun \u201cger\u00e7ekten de \u00e7ok b\u00fcy\u00fck\u201d oldu\u011funda hemfikirler. Maalesef, \u015fu anda g\u00f6rebildi\u011fimiz bu k\u00fc\u00e7\u00fck pa\u00e7as\u0131, g\u00f6zlemleyebilece\u011fimiz en b\u00fcy\u00fck \u015fey. Evren, artan bir oranda geni\u015fledi\u011fi i\u00e7in, g\u00f6zlemlenebilir evrenimizin d\u0131\u015f kenarlar\u0131 asl\u0131nda \u0131\u015f\u0131k h\u0131z\u0131ndan daha h\u0131zl\u0131 bi\u00e7imde d\u0131\u015fa do\u011fru hareket ediyor. Bu, evrenimizin kenarlar\u0131n\u0131n, \u0131\u015f\u0131klar\u0131n\u0131n bize ula\u015fmas\u0131ndan daha h\u0131zl\u0131 bi\u00e7imde uzakla\u015ft\u0131\u011f\u0131 anlam\u0131na geliyor. Yava\u015f yava\u015f, bu kenarlar (ve \u0130ngiliz yazar Douglas Adams\u2019\u0131n yazd\u0131\u011f\u0131 gibi, orada bulunan restoranlar) g\u00f6r\u00fc\u015f alan\u0131m\u0131zdan \u00e7\u0131k\u0131yor. Gallagher, g\u00f6rebildi\u011fimiz evrenin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn g\u00f6remedi\u011fimiz k\u0131sm\u0131na oran\u0131n\u0131n tam bir hayal k\u0131r\u0131kl\u0131\u011f\u0131 oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. Yine de bu durum onun ve di\u011fer bilim insanlar\u0131n\u0131n yan\u0131tlar\u0131 ara\u015ft\u0131rmay\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmesini engellemiyor.<\/p>\n
Gallagher \u201cBelki bunu \u00e7\u00f6zmede yetersiz kalaca\u011f\u0131z. Bu sinir bozucu g\u00f6r\u00fcnebilir,\u201d diyor. \u201cFakat ayn\u0131 zamanda ger\u00e7ekten de daha heyecan verici bir hale getiriyor.\u201d<\/p>\n
Yaz\u0131n\u0131n asl\u0131 Live Science sitesinden al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. (\u00c7eviren: Tarkan Tufan)<\/p>\n
Kaynak: Gazete Duvar<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
\u015eayet zaman yolculu\u011fuyla ilgili hayaller kuruyorsan\u0131z, yaln\u0131zca geceleyin g\u00f6ky\u00fcz\u00fcne bakman\u0131z yeterli; g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz par\u0131lt\u0131lar size uzak ge\u00e7mi\u015ften ger\u00e7ek g\u00f6r\u00fcnt\u00fcler ta\u015f\u0131r. Zira bu y\u0131ld\u0131zlar, gezegenler ve galaksiler o denli uzakt\u0131r ki, en yak\u0131ndakinden gelen \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n bile D\u00fcnya\u2019ya ula\u015fmas\u0131 on binlerce y\u0131l alabilir. Kanada\u2019da bulunan Ontario \u00dcniversitesi\u2019nde bir astrofizik\u00e7i olan Sarah Gallagher, Live Science\u2019a verdi\u011fi deme\u00e7te, \u201cBu, ger\u00e7ekten […]<\/p>\n","protected":false},"author":23,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":""},"categories":[506],"tags":[],"class_list":["post-108472","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-astronomi"],"acf":[],"yoast_head":"\n